ABD havacılık düzenleyicileri, tartışmalara taraf olan kişilere göre uçuşu durdurulan 737 MAX’ı hizmete almadan önce Boeing’in 737 MAX pilotları için yeni simülatör eğitimi alma zorunluluğuna ihtiyaç duymadıklarına inanıyorlar.
Konu hakkında yetkili olmayan ve isimleri belirtilmeyen kişilere göre evde veya sınıfta yapabilecekleri bilgisayar tabanlı bir eğitimi almak pilotlar için yeterli olacak. Ancak sonraki aylarda 737 MAX pilotlarının tamamı için daha geniş simülatör tabanlı eğitim gerekebileceğini belirtmekte.
Böyle bir karar, iki ölümcül kaza ile bağlantılı MAX uçağının uçuşa tekrar dönüşünü düzenlemede yardımcı olacak ve hava yollarının simülatör masraflarını önleyerek onların para kazanmasını sağlayacak. Ancak, kurbanların yakınlarının ve New York’un Hudson Nehri’nde 2009 yılında kaza yapan iniş yapan Chesley “Sully” Sullenberger gibi bazı pilotların taleplerine aykırı bu durum ve uçağın emniyetinden şüphe eden halkın ikna edilmesini zorlaştırabilir.
ABD Federal Havacılık İdaresi, tartışmaların içinde olan insanlara göre Boeing’in uçakta önerilen yazılım değişikliklerini ve mevcut düşüncenin değişebileceğini değerlendirmedi. Nisan ayında simülatör eğitiminin uçağı hizmete sokmak için gerekli olmadığına dair ön bulguyu yayınlayan FAA danışma paneli kamu yorumlarını gözden geçiriyor ve halen nihai bir görüşe ulaşmadı.
FAA sözcüsü Lynn Lunsford, “FAA hala nihai bir karar vermedi” dedi. “Hala değerlendirmekte olduğumuz birçok şeyden biri.”
Tartışmanın Kaynağı
Boeing’in en çok satan jeti için eğitim, 29 Ekim 2018’de Cakarta’da bir Lion Air uçuşunda yaşanan kazadan bu yana bir tartışma kaynağı oldu. Benzer koşullar altında, 10 Mart’ta Addis Ababa’da Etiyopya Hava Yolları’nın B737 MAX 8 uçağı düştü. İkinci kaza MAX uçağının dünya çapında uçuşunun durdurulmasına yol açtı.
Manevra Karakteristiği Arttırma Sistemi (MCAS) olarak bilinen sistem, arka planda çalışıyordu ve pilotların bu sistemden haberleri yoktu. Endonezya’daki kazadan sonra, ABD’deki pilot sendikaları ve başka yerlerdeki öfkeli kişiler bu sistem hakkında hiçbir şey bilmediklerini ve bunun bir emniyet riski yarattığının belirtilmediğini söylediler.
Diğer bir tartışma konusu Boeing’in, FAA tarafından onaylanan ve Yeni Nesil modelleri olarak bilinen 737’lerin önceki versiyonu ile uçan hava yolu ekiplerinin arasındaki benzerliklerden dolayı MAX’e geçmeden önce pahalı ve zaman alıcı bir simülatör eğitimine gerek duymadığı kararı ile ilgiliydi. Washington’daki milletvekilleri bu kararla ilgili olarak FAA yetkililerini sorguladılar.
Etiyopya Hava Yolları kazası mağdurlarının birkaç düzine yakınının imzaladığı 6 Ağustos tarihli bir mektup, ABD Ulaştırma Sekreteri Elaine Chao’ya 737 MAX uçağının gökyüzüne geri dönmesine izin vermeden önce simülatör eğitimi alınması çağrısında bulundu. Etiyopya kazasında kızını kaybeden Michael Stumo, “Uçaklar tekrar uçuşa verilmeden önce simülatör eğitimine gerek duymazlarsa, bu karar Boeing için kar temelli bir karar olup asla emniyet temelli bir karar olmaz” dedi.
Sullenberger, 19 Haziran’daki Meclis toplantısında Milletvekillerine MAX pilotlarının bir simülatördeki acil durumları uygulamalarını ve “MCAS ile ilgili zorlukları görmelerini, duymalarını, hissetmelerini, deneyimlemelerini ve anlamalarını” gerektiğini söyledi.
Kanada Ulaştırma Bakanı Marc Garneau 17 Nisan’da yaptığı açıklamada, ülkenin MAX’in hizmete geri dönmesine izin vermeden önce sadece bilgisayar eğitimi değil simülatör eğitimini de gerektireceğini söyledi. Garneau, Montreal’deki bir etkinlikte, “Bir astronot olarak yaklaşık 16 yıl boyunca eğitim aldığım için simülatörlerin en iyi yol olduğunu için güçlü bir şekilde hissettiğimi söylüyorum.” Dedi ve “Bizim açımızdan, bir iPad çıkarıp üzerinde bir saat harcamak yeterli çözüm olmayacak.” İfadelerini kullandı.
Havacılığa nezaret eden Kanada Ulaştırma, son zamanlarda neye ihtiyaç duyulacağı konusunda yorum yapmaktan kaçındı.
Kazaları takiben ek eğitime duyulan ihtiyaç tartışılmaz. Her iki durumda da pilotlar aynı arıza ile karşı karşıya kaldıklarında bir gece önce bir Lion Air uçuşunda olduğu gibi uçağı kurtarmış olabilir. Ancak, düşen uçaklardaki ekipler ön raporlara göre aynı anda meydana gelen birden fazla ikaz ve arıza nedeniyle ne olduğunu anlayamadı ya da çaresiz kalarak kaza kaçınılmaz oldu.
Simülatör eğitimine eklenebilecek konular arasında stabilizer triminin kontrolsüz hareketi nedeniyle oluşacak istenmeyen durumların nasıl önlenebileceği ve bu tür karmaşık acil durumlara tepki verme alıştırmaları yer alıyor. Bununla birlikte, Boeing bir MCAS arızası ihtimalini azaltan bir yazılım değişikliği geliştirdi. Şirket, önerilen yeni eğitim de dahil olmak üzere paketi Eylül ayının sonuna kadar onaylanması için sunmayı umuyor.
Eski FAA kaza soruşturması başkanı Jeffrey Guzzetti FAA’nin, bu değişikliklerin gelecekteki herhangi bir MCAS başarısızlığı riskini en aza indireceğine tatmin olması durumunda uçağa hizmete geri dönmeden önce pilotlara MCAS’ın bir simülatörde nasıl davrandığını gösterme ihtiyacının önemli ölçüde düşüreceğini düşündüğünü söyledi. Şimdi danışman olarak çalışmakta.
737 MAX’in hizmete sunulması için hangi eğitimin gerekli olduğuna dair kararın havayolları için önemli finansal etkileri olacaktır.
35 Milyon Dolar
ABD’deki 737 pilotlarının tamamının MAX’te uçmadan önce ek simülatör eğitimi alması gerekirse, bu konuda uzman Atlanta merkezli bir havacılık danışmanı olan Kit Darby’nin tahmini olarak 35 milyon dolara mal olacağını söyledi.
Darby, MAX ile uçan üç ABD hava yolunda yaklaşık 16.000 737 pilot olduğunu tahmin etti ve her birinin yaklaşık yarım günlük simülatör eğitimi ve hazırlık süresi alacağını varsaydı. Masraflar, seyahat için gerekli zaman, masraflar ve bazı pilotların eğitimi almak zorunda olmadıkları gibi faktörlere bağlı olarak değişebilir.
Bu masraflar, hâlihazırda Boeing’e ve dünyadaki hava yollarına zaten sahip olduğu milyarlarca dolar zarara kıyasla oldukça düşük ve FAA, maliyetlerin değil sadece uçağın emniyetliliğini düşündüğünü söylüyor.
Şikago merkezli üretici, “Boeing, küresel düzenleyiciler ve hava yolu müşterilerimizle eğitim gereksinimlerini belirlemek için çalışmaya devam ediyoruz” dedi.
Diğer bir karmaşık faktör ise az sayıda MAX simülatörünün mevcut olması. American Hava Yolları ve Southwest Hava Yolları son günlerde yeni 737 MAX simülatörü siparişi verdi. Her ikisinde de kurulma sürecinde ve eğitime başlaması aylar alacak.
Yaygın Uzlaşı
Pilotları MCAS veya herhangi bir arıza sırasında arızanın giderilmesi için en iyi yöntemler hakkında bilgilendirmek için atılabilecek birçok eğitim şekli ve diğer adımlar vardır. Bunları bültenler, bilgisayar temelli dersler, uçuş el kitaplarındaki açıklamalar ve simülatör eğitimlerini içerir.
Konuyla ilgili tartışmalara dahil olan insanlara, 737 MAX’taki hava yolu uçuş ekipleri için gerekli olan düzenli simülatör eğitimlerinin en azından bir kısmının ve 737 MAX’taki uçak modellerinin kazalarından öğrenilen derslere odaklanması gerektiğine dair yaygın bir görüş birliği var.
Hava yolu pilotları, altı ayda bir sıklıkla tekrarlanan simülatör eğitimi alırlar, bu da bir hava yolunun tüm pilotlarının o dönemde yeni eğitimi alacağı anlamına gelir.
ABD pilot sendikaları şu ana kadar, MAX hizmete dönmeden önce simülatör eğitimi talep etmiyorlardı.
Pilot Birlikleri
Southwest Hava Yolları Pilotlar Birliği, bilgisayar tabanlı eğitimi desteklemeye devam ediyor ancak sendika başkanı Jon Weaks, önerilen herhangi bir programın kamuya açıklanmasından sonra değişebileceğini söyledi.
Weaks bir röportajda, sendika FAA’nın eylemlerini nihai bir karar vermeden önce görmeyi bekliyor. “Şimdiye kadar gördüklerimiz, sorunumuz yok, ancak hepsi gelecekteki gelişmelere bağlı olarak değişebilir” dedi.
Amerikan Hava Yolları Uçuş ekibi üyelerini temsil eden Müttefik Pilotlar Birliğinden pilot ve grubun sözcüsü Dennis Tajer, simülatör eğitiminin uçuşları sürdürmek için bir şart olmadığına inandığını, ancak hızlandırılmış ve sürekli olarak yapılması gerektiğini söyledi.
United Hava Yolları ekibini temsil eden Air Line Pilotlar Birliği, bir açıklamaya göre, bir pozisyon almadan önce daha fazla bilgi verilmesini bekliyor.
ABD yaygın bir şekilde gündemde olan MAX uçaklarının geleceğine ilişkin çalışmalar her platformda devam etmekte. Üretim esnasında eklenen yeni bir sistem nedeniyle yaşanan 2 ölümlü kazaya neden olan unsurların pilotlara simülatörde göstermeden ve onların önleyici manevraları uygulamalarını sağlamadan MAX uçakları ile emniyetle uçulabileceğini söylemek kolay olmamalı.
20.08.2019
Emniyetli Uçuşlar Dileriz
Eyup Turşucu
Kaptan Pilot (E)
Kaza İnceleme Uzmanı
