ABD Başkanı Donald Trump, Boeing’in, ABD Hava Kuvvetleri’nin hava hakimiyetini yeniden tanımlamaya hazırlanan yeni nesil bir savaş uçağı olan F-47’yi geliştirmek için bir sözleşme imzaladığını duyurdu.
Trump, Beyaz Saray’dan yaptığı açıklamada uçağı “şimdiye kadar yapılmış en gelişmiş, güçlü ve ölümcül savaş uçağı” olarak nitelendirerek, Pentagon’un NGAD olarak bilinen Yeni Nesil Hava Hakimliği programında önemli bir dönüm noktasına işaret etti.
Askeri yetkililer ve sektör liderlerinin katıldığı bir basın toplantısında yapılan duyuruda, F-47’nin deneysel bir versiyonunun yaklaşık beş yıldır gizlice uçtuğu ve uçağın on yılın sonuna doğru tam operasyonel hizmete girmesinin planlandığı doğrulandı.
Rusya gibi savunma stratejistleri arasında endişelere yol açan gelişmiş savaş uçağı programlarına sahip ülkelerle artan rekabet ortamında ABD ordusunun göklerdeki üstünlüğünü sürdürme çabalarında önemli bir adım olarak görülüyor.
F-47, 2005’teki tanıtımından bu yana Amerikan hava üstünlüğünün omurgasını oluşturan F-22 Raptor gibi eski uçakların yerini almak üzere başlatılan bir program olan NGAD girişimi kapsamında yıllarca süren gizli geliştirmenin doruk noktası.
Trump’ın açıklamalarına göre, jetin kabiliyetleri şu anda ABD envanterinde bulunan tüm uçaklardan çok daha üstün. Yaklaşık birim maliyeti 300 milyon dolar olarak tahmin ediliyor. Bu rakam, uçağın ileri teknoloji ve iddialı tasarımını yansıtıyor.
Merkezi Virginia eyaletinin Arlington kentinde bulunan Boeing, F-22 ve F-35 Lightning II’nin üreticisi Lockheed Martin gibi rakiplerini geride bırakarak sözleşmenin galibi oldu.
F-47’nin özellikleriyle ilgili ayrıntılar henüz gizli tutulsa da, duyuruda hazır bulunan askeri yetkililer, uçağın benzeri görülmemiş gizliliği, manevra kabiliyeti ve insansız sistemlerle entegrasyonu konusunda ipuçları vererek, uçağı gelecekteki hava savaşlarının temel taşlarından biri olarak konumlandırdıklarını söyledi.
F-47’nin geliştirilmesine ilişkin detaylar Beyaz Saray duyurusundan çok önce ortaya çıkmaya başladı. Hava Kuvvetleri tarafından denetlenen NGAD programı on yıldan uzun süredir devam ediyor ve bir gösteri uçağının uçuşa geçtiğine dair ilk raporlar Eylül 2020’ye kadar uzanıyor.
O zamanlar Hava Kuvvetleri’nin satın alma şefi olan Will Roper, bir prototipin rekorlar kırdığını açıklamıştı, ancak bunun arkasında hangi şirketin olduğunu veya uçağın ne içerdiğini belirtmeyi reddetti. Bu gizlilik, Trump’ın açıklamasının Boeing’in rolünü doğruladığı ve F-47 tanımını projeye eklediği bu haftaya kadar devam etti.
Başkan, jetin deneysel aşamasının yaklaşık beş yıl önce başladığını belirterek, test uçuşlarının Nevada’daki Area 51 veya Kaliforniya’daki Edwards Hava Kuvvetleri Üssü gibi güvenli tesislerde gerçekleştirildiği yönündeki spekülasyonlarla örtüştüğünü, ancak konumlara ilişkin resmi bir doğrulama yapılmadığını söyledi.
F-47’nin birim başına 300 milyon dolarlık fiyat etiketi, savunma analistleri arasında tartışmaları çoktan başlattı. Karşılaştırma yapmak gerekirse, F-47’nin yerini alacağı F-22 Raptor’ın maliyeti uçak başına yaklaşık 150 milyon dolar iken, ABD ordusunun ve müttefik ülkelerinin birçok kolu tarafından kullanılan çok amaçlı bir avcı uçağı olan F-35’in maliyeti, varyantına bağlı olarak 80 milyon ila 100 milyon dolar arasında değişiyor.
Yüksek maliyet, F-47’ye entegre edilen gelişmiş sistemleri yansıtıyor. Yetkililerin, uçağı düşman radarlarına karşı neredeyse görünmez kılan yeni nesil gizlilik teknolojisi olarak tanımladığı sistemler de bunlar arasında yer alıyor.
Ayrıca jet, F-47’nin menzilini ve ateş gücünü, ek pilotları riske atmadan artıran kuvvet çarpanı görevi gören insansız hava araçları olan İşbirlikçi Savaş Uçakları (CCA) ile birlikte çalışmak üzere tasarlandı.
İnsanlı ve insansız sistemlerin bu kombinasyonu, Hava Kuvvetleri’nin gelecekteki çatışmalara ilişkin öngörülerinde, ağ tabanlı savaş ve yapay zekanın merkezi roller oynadığı bir değişimi temsil ediyor.
Boeing’in, savaş uçağı üretiminde uzun süredir lider olan Lockheed Martin’i tercih etmesi, bazı endüstri gözlemcileri için sürpriz oldu. Lockheed’in F-35 programı, iyi belgelenmiş maliyet aşımlarına ve teknik zorluklara rağmen, bugüne kadar 1.000’den fazla uçak teslim etti ve bu da onu modern askeri havacılıkta baskın bir oyuncu haline getirdi.
Boeing ise KC-46 tanker programındaki gecikmeler ve 2018 ve 2019’daki iki ölümcül kazanın ardından 737 MAX ticari uçağının uçuşunun durdurulması gibi kendi zorluklarıyla karşı karşıya kaldı.
Ancak şirketin F/A-18 Super Hornet gibi askeri uçaklardaki deneyimi ve gizli projelerdeki çalışmaları, NGAD teklifini güçlendirmiş olabilir.
Sözleşmenin hassasiyeti nedeniyle isminin açıklanmaması koşuluyla konuşan Boeing sözcüsü, şirketin “bu dönüştürücü platformda Hava Kuvvetleri ile ortaklık yapmaktan onur duyduğunu” söyledi ancak Pentagon’un daha fazla onayı beklenirken ayrıntılar hakkında ayrıntı vermeyi reddetti.
Hava Kuvvetleri, F-47’nin teknik özellikleri konusunda ağzını sıkı tutarken, askeri liderlerden gelen ipuçları, uçağın yeteneklerine dair bazı ipuçları sağlıyor.
Hava Kuvvetleri Komutanı General Charles Q. Brown Jr., Beyaz Saray’daki etkinlikte yaptığı kısa konuşmada, jetin, rakiplerin gelişmiş hava savunma sistemlerine sahip olduğu “tartışmalı ortamlar” için üretildiğini vurguladı.
Analistler bunu, F-47’nin Rusya’nın S-400 füze savunma sistemi veya Çin’in HQ-9 gibi F-22 ve F-35 gibi eski gizli uçaklara tehdit oluşturan sistemlere karşı koymak için tasarlandığı şeklinde yorumluyor.
Brown ayrıca jetin “uyarlanabilir tasarımına” da değinerek, zamanla yükseltilebilen modüler sistemler içerebileceğini öne sürdü. Bu, genellikle gelişen tehditlere ayak uydurmak için maliyetli iyileştirmeler gerektiren önceki savaş uçaklarının sabit konfigürasyonlarından farklı bir yaklaşımdı.
İşbirlikçi Savaş Uçağının entegrasyonu belki de F-47’nin tasarımının en ilgi çekici yönüdür. NGAD ile paralel olarak geliştirilen bu insansız hava araçlarının, elektronik karıştırma, keşif veya hatta F-47 pilotu komuta ve kontrole odaklanırken mühimmat teslim etme gibi görevleri yerine getiren “sadık kanat adamları” olarak hizmet etmesi amaçlanmıştır.
Bu kavram tamamen yeni değil; Boeing’in Avustralya için geliştirdiği Loyal Wingman programı, MQ-28 Ghost Bat ile benzer bir teknolojiyi kanıtlamıştı; ancak NGAD’nin vaat ettiği ölçek ve gelişmişlik, onu yeni bir seviyeye taşıyor.
Hava Kuvvetleri Birliği tarafından 2023’te düzenlenen bir sempozyumda, NGAD’nin planlamasında önemli bir isim olan Tümgeneral Thomas J. Lawhead, CCA entegrasyonunu “oyun değiştirici” olarak nitelendirdi ve tek bir F-47’nin gerçek zamanlı olarak birden fazla insansız hava aracını koordine edebileceğini, böylece fiziksel ayak izini artırmadan muharebe etkinliğini etkili bir şekilde artırabileceğini belirtti.
F-47’nin geliştirilmesindeki stratejik bağlamı göz ardı etmek mümkün değil. Çin’in 2017’de tanıttığı gizli savaş uçağı J-20 Mighty Dragon ve Rusya’nın 2020’den beri hizmette olan Su-57 Felon’u, ABD hava kuvvetleriyle olan teknolojik açığı daralttı.
Her iki uçak da gelişmiş radar, uzun menzilli füzeler ve bir dereceye kadar gizlilikle övünüyor ve F-22’nin bir zamanlar sahip olduğu hakimiyete meydan okuyor. Savunma Bakanlığı tarafından yayınlanan Pentagon’un 2022 Çin Askeri Güç Raporu, Pekin’in 2035 yılına kadar 1.000’den fazla savaş uçağı filosunu sahaya sürmeyi hedeflediği konusunda uyardı; bunların çoğu J-20 veya daha yeni tasarımlar.
Benzer şekilde, Rusya hipersonik silahlara ve elektronik savaşa büyük yatırımlar yaptı, bu yetenekler gelecekteki bir çatışmada eski ABD uçaklarını etkisiz hale getirebilir. 2030 yılı civarında konuşlandırılması planlanan F-47, Hava Kuvvetleri’nin bu tehdite yanıt ve Amerikan pilotlarının olası bir hesaplaşmada üstünlük sağlamasını garantilemek için tasarlandığı ileri sürülüyor.
F-47 programının finansmanı muhtemelen Kongre’de bir çekişme noktası olacağı kesin. Hava Kuvvetleri’nin bu yılın ilerleyen zamanlarında yapılması gereken 2026 mali yılı bütçe talebinin, Hükümet Hesap Verebilirlik Ofisi’nden alınan verilere göre, 2024’e kadar araştırma ve geliştirmeye harcanan 1,5 milyar dolara ek olarak NGAD için önemli tahsisler içermesi bekleniyor.
Havacılık meraklıları, yeni bir Amerikan savaş uçağının tanıtılmasını övdü, bir kullanıcı bunu “göklerimizi onlarca yıl güvende tutacak bir canavar” olarak nitelendirdi.
Diğerleri fiyat etiketi konusunda şüphelerini dile getirdiler; bir yorumcu, “Uçak başına üç yüz milyon mu? Bu, her savaşı kazanma garantisiyle birlikte gelse iyi olur.” dedi.
Jetin geliştirilmesini çevreleyen gizlilik, lazerler gibi yönlendirilmiş enerji silahlarını içerdiğine dair doğrulanmamış iddialar da dahil olmak üzere spekülasyonları da körükledi; Pentagon’un ne doğruladığı ne de reddettiği bir özellik. Bu tür söylentilerin, muhtemelen kongre duruşmaları veya gelecekteki Hava Kuvvetleri brifingleri sırasında daha somut ayrıntılar ortaya çıkana kadar devam etmesi muhtemel.
