Ülkemiz havayollarında 13 B737 MAX uçağı teslim edilmiş durumda bir o kadar da teslimi beklenen uçak mevcut. MAX uçaklarıyla ilgili haberlere ulusal basınımızda sıklıkla yer verilmediği gibi MAX sahibi şirketler ve Otoritemiz tarafından da açıklama nadiren yapılmaktadır.
Buna karşın günlük olarak takip ettiğim ABD medyasında hemen hergün ya kullanıcı havayolu işletmeleri ya otoriteler ya da kongre üyeleri tarafından MAX ile ilgili haberler yer almaktadır. Haberlerin çokluğu ve değişkenliği nedeniyle ilgililerin ve ilgi duyan sektör çalışanlarının bu yayınlardan bilgisi olması amacıyla çeşitli başlıklarda yer alan haberleri özet olarak aşağıda bulabilirsiniz.
Konuya ilişkin daha önce yayınlanan yazılarımda bahsettiğim gibi B737 MAX uçaklarında yaşanan kısa sürede 2 ölümcül kazanın sebebinin tasarıma kadar gidiyor olması havacılık sektöründe çok nadir yaşanan bir emniyetsizlik olarak değerlendirilmiştir. Sektörün en önemli iki uçak üreticisinden biri olmasından dolayı Boeing’in gelecekteki rekabet gücünü Airbus’a kaptırması söz konusu olabilecektir.
Boeing’in kaybettiği imajını tekrar kazanabilmesi için teknik problemlerin tamamen giderilmesinin yanısıra idari, yönetimsel ve emniyete yönelik bakış açısının da köklü değişikliklerle iyileştirilmesi gerekecektir.
Airinsight Başkanı Ernest Arvai şirketinin web sitesinde yayınlanan köşe yazısında Boeing’in problemlerinin günbegün kötüye gittiğini belirtti. B737 MAX uçaklarının uçuşu durduruldu, B787 ve B777-X uçaklarının motor problemleri devam ediyor, KC-46 Tanker Uçaklarının operasyonu gereklilikleri karşılamadığı için yolcu ve Kargo taşımacılığı ile sınırlandırılmıştır. Bunun dışında B737 NG uçaklarında tespit edilen yapısal çatlak nedeniyle yapılan kontroller otoriteler tarafından takip edilmektedir.
Arvai Boeing hakkında iyi haberler bekliyoruz ama bir türlü iyi haber gelmemektedir. Boeing’in ilerleyen süreçte Başkan ve CEO’su Dennis Muilenburg ve bu olumsuzlukların yaşandığı dönemdeki sorumluları değiştirmeyi düşüneceğini belirtmiştir. Airinsight kurulduğu 2009 yılından bu yana havacılık sektöründe bir başkanın değiştirilmesi gereğini hiç yazmamıştı.
Maliyetleri düşürmek ve sektörde rekabetçi olmak çok önemli olmasına rağmen birincil öncelikli kurumsal Emniyet kültüründen asla taviz verilmemelidir. Yaşanan olaylardan edinilen izlenim bu konuda hata yapılmıştır. Dolayısı ile sektör ve havayolu yolcularının üzerindeki imaj kaybının tekrar kazanılması gerekmektedir.
Muilenburg, 2 Ekim 2019 Çarşamba günü ABD’de New York’taki New York Ekonomik Kulübü’ndeki bir etkinlikte yaptığı konuşmada Boeing test pilotlarının, 700’den fazla uçuş gerçekleştirdiğini, Max yazılımının yeni olduğunu ve 737 Max’i yeniden sertifikalandırmak için sürekli ilerleme kaydedildiğini söyledi.
Boeing CEO’su Dennis Muilenburg’un 30 Ekim’de ilgili Kongre Komitesi önünde tanıklık etmesi planlanıyor, 346 kişinin yaşamını kaybettiği iki 737 Max uçak kazası sonrasında bu ilk kez olacak. Boeing’in Emniyetin daha yüksek seviyeye çıkarılmasına odaklanması gerektiğini ve bunun için genişletilmiş bir liderlik rolü üstlenmesi gerektiğini belirtti.
Ancak aynı zamanda başka bir sıkıntılı sorunun da ele alınması gerekecek ve belki de düzeltilmesi daha zor olan bir sorun, “Boeing’in kurum kültüründeki başarısızlıklarının kazalarda oynadığı rolün ortaya çıkarılması.”
Havacılık uzmanı Chris Tarry “Soru, kimin neyi ne zaman bildiğidir.” ‘Hala taşlar kaldırıldığında altlarında, (Boeing) karşı koymaları gereken, ya da ele almaları gereken ya da cevap vermeleri gerekenlerin daha fazlası olduğu görülmektedir’ demişti.
Boeing, Kongre ile işbirliği yapıp 737 Max’i hizmete geri vermek için dünyadaki farklı düzenleyici otoritelerle yakın işbirliği içinde çalışacağını söyledi. Şirket, Federal Havacılık İdaresi (FAA) uçuş ekibi uyarı sistemine tam uyumun şirkete yaklaşık 10 milyar dolara malolacağı tahmin ediyor.
Bugüne kadar, 737 Max’ın uçuşunun durdurulmasının Boeing’e maliyetinin 8 milyar dolar civarında olduğu tahmin ediliyor, bunun başlıca nedeni, yıl içindeki teslimatlarda% 72’lik bir düşüş nedeniyle havayollarının ödemelerinin yapılmamasıdır.
Bunun dışında tazminat maliyetleri de var. 25 Eylül’de Reuters, Boeing’in Endonezya’nın Lion Air kazasında ölenlerin ailelerinin ilk tazminat taleplerini kabul ettiğini ve sevdiklerinin kayıplarından herbiri için “en az 1,2 milyon dolar” aldığını bildirdi. Reuters’e göre Boeing, Endonezyalı araştırmacıların Ekim 2018’deki kazasında önemli rol oynayan “tasarım ve gözetim yetersizliği” suçlamaları olmasına rağmen, sorumluluk kabul etmedi.
Bununla birlikte, teknik sorunların ve maliyetlerin yanı sıra, en çok dikkat edilmesi gereken Boeing’in kurumsal kültürü olabilir. Ölümcül 737 Max kazalarının ardından, Harvard Business School’da Novartis Liderlik Profesörü Amy C. Edmondson, Boeing işçilerini “çok hırslı bir üretim programı sürdürmeye zorlandıklarını ve işlerini kaybetme korkusunda ” olarak nitelendirdi.
Çarşamba günü, Kongre Ulaştırma ve Altyapı Komitesi, 737 Max’in emniyeti hakkında uçuş kontrol yazılımının güvenilirliği konusunda içsel etik şikayetinde bulunan ve bu konuda raporları bulunan Boeing’den 33 yaşındaki mühendis Curtis Ewbank’ı, bilgisine başvurmak üzere davet etti
Seattle Times’a göre, Ewbank’ın şikayetinde, uçak yapımcısını “piyasaya tasarım ve maliyet düşürmenin uygunluğuna” dayanan ve “kaliteden ziyade maliyet ve programla” ilgilenen bir kurumsal kültüre sahip olarak tanımlamaktadır.
Görüldüğü gibi MAX konusunda hergün yeni bir haber yeni bir değişim duymak mümkün görünmektedir. Ülkemiz Havayolu şirketlerinde de MAX uçakları bulunduğu için gelişmeleri yakından takip ederek ilgi duyanlarla paylaşmaya devam edeceğiz.
Emniyetli Uçuşlar dileriz
Eyup Turşucu
Kaptan Pilot ( E)
Kaza Araştırma Uzmanı
