Biden yönetimi, Rusya ve ABD arasındaki kilit silah kontrol anlaşmalarından biri olan Açık Semalar antlaşmasına geri dönmeyeceğini Kremlin’e Perşembe günü bildirdi.
Amerikalı yetkililer, kararın Ruslar’a Dışişleri Bakan Yardımcısı Wendy Sherman tarafından bildirildiğini kaydetti. Antlaşma askeri tesisler üzerinde gözlem uçuşu yapılmasına izin veriyordu. Eski başkan Donald Trump antlaşmadan çekilme kararı almış, o dönemde başkan adayı olan Joe Biden ise Trump’ın bu kararını öngörüsüzlük olarak değerlendirmişi.
Perşembe günü alınan bu kararla ABD ve Rusya arasında yürürlükteki tek büyük silah kontrol anlaşması, Yeni START olarak kaldı. Eski Başkan Trump, Yeni START antlaşmasının süresini uzatmamış, ancak Biden görevi Trump’tan devraldıktan sonra bu yıl süresi dolacak antlaşmanın beş yıl daha uzatılması için harekete geçmişti. Biden, Trump’ın Açık Semalar antlaşmasından çekilme kararını da incelemeye alacağını bildirmişti.
Rusya da Açık Semalar Antlaşması’ndan Çekiliyor
Yetkililer incelemenin sona erdiğini ve Sherman’ın Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov’u 1992 tarihli Açık Semalar Antlaşması’na dönülmeyeceği konusunda bilgilendirdiğini kaydetti. Dışişleri Bakanlığı da daha sonra anlaşmaya geri dönülmeyeceğini onayladı.
Bakanlığın açıklamasında ‘‘ABD Açık Semalar Antlaşması’na Rusya’nın ihlalleriyle gölge düşmüş olmasından üzüntü duyar. Antlaşmayı incelemesi sonucu ABD, Rusya’nın anlaşmaya uymaya geri dönmek için adım atmakta başarısız olması nedeniyle antlaşmaya yeniden katılma girişiminde bulunmayacaktır. Rusya’nın Ukrayna’yla ilgili davranışları da dahil olmak üzere tavrı güven inşa etmek isteyen bir müttefikle bağdaşmamaktadır’’ denildi.
Rusya: ‘‘ABD’nin kararı siyasi hata’’
Rusya ise ABD’nin iki ülke liderleri arasında yapılacak zirve öncesinde gelen bu kararını ‘‘siyasi hata’’ olarak değerlendirdi.
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov, Washington’un kararının Avrupa’da güvenliği arttırmak için kaçırılmış bir fırsat olduğunu kaydetti.
Tass haber ajansına göre Ryabkov, ‘‘ABD, Avrupa güvenlik sistemine yeni bir darbe indirerek başka bir siyasi hata yaptı. Onlara iyi bir şans verdik ancak kabul etmediler. Rusya’nın anlaşmayı ihlal ettiğine dair uydurmalar yaymaya devam ediyorlar” diye konuştu.
Avrupalı Müttefikler ABD’nın Açık Semalar Kararından Kaygılı
Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov ise Moskova’nın ABD’nin kararından üzüntü duyduğunu, Rusya ve ABD’nin çekilmesiyle antlaşmanın anlamını büyük ölçüde yitireceğini kaydetti.
Açık Semalar Antlaşması, 30’dan fazla imzacı ülkenin askeri güçler ve faaliyetler hakkında bilgi toplamak için birbirlerinin toprakları üzerinde keşif uçuşları düzenlemesine izin vererek Rusya ile Batı arasında güven inşa etmeyi amaçlıyordu.
Anlaşmanın 2002 yılında yürürlüğe girmesinden bu yana, şeffaflığı teşvik etmek ve silahların kontrolüne olanak sağlamak amacıyla bin 500’den fazla uçuş düzenlenmişti.
Trump yönetimi antlaşmadan çekildiğini geçen yıl açıklamış, Rusya meclisinin alt kanadı da geçen hafta anlaşmadan çekilmeyi onaylamıştı, ancak her iki taraf da antlaşmanın hala kurtarılabileceğini söylüyordu. Rus yetkililer ABD’nin çekilme kararını yeniden incelemesi durumunda kendilerinin de aynısını yapacağını belirtiyordu.
Rusya meclisinin üst kanadının çekilme tasarısını 2 Haziran’da onaylaması bekleniyor. Putin’in tasarıyı imzalamasının ardından Rusya’nın antlaşmadan çekilmesi 6 ay alacak.
Ancak Perşembe günü alınan kararın, eski Soğuk Savaş düşmanları arasında güven arttırıcı bir önlem olarak Avrupa’daki ABD müttefikleri ve Kongre’deki Demokratlar tarafından geniş ölçüde desteklenen anlaşmanın sonunu işaret ettiği sanılıyor.
Trump, anlaşmadan çekilirken, Rusya’nın ihlallerinin Washington’un anlaşmaya taraf kalmasını savunulamaz hale getirdiğini söylemişti. Washington, Kasım ayında anlaşmadan çekilmeyi tamamlamış, ancak Biden yönetimi, anlaşmaya yeniden katılmaya karşı olmadığını belirtmişti.
