2017 yılında büyük ümitlerle gökyüzüyle buluşan B737 MAX 8 uçakları Mayıs 2018’de hizmete girdikten kısa süre sonra Ekim 2018 ve Mart 2019’da 2 ölümlü kaza sonrasında uçuşları durdurularak sorunların giderilmesi için ciddi çabalar sarf edilmiştir.
Kongrenin soruşturmada yer almasıyla süreçlerin tarafları sorgulanmış, hataları tespit edilmiş ve onları giderecek uygulamalar yerine getirilerek Kasım 2020’de önce ABD’de, 2021’de diğer ülkelerde MAX 8 uçakları uçuşa verilmiştir.
Sorunlar bununla sonlanmamış zaman zaman uçuşu engellemeyen ama kontrol gerektiren sorunlar devam edegelmiştir. Mart 2018’de MAX 9 uçakları hizmete verildi.
Aralık 2023’de Rutin kontroller sırasında bir cıvatanın somunun kayıp olduğu tespit edildi. Bu bilgi paylaşımından sonra Tüm MAX uçaklarında o cıvataların kontrolu istendi. Bu kontrollerde bazı uçaklarda belirtilen cıvataların somunlarından gevşemiş olanlar tespit edildi. Hemen arkasından 5 Ocak 2024 günü bu sefer Alaska Havayollarına ait B737 MAX 9 uçağının Acil çıkış kapısı yerine takılan “tapa kapı” 16.000feet’te gövdeden ayrılarak araziye düşmüş, uçuş ekibi kısa süre içinde tekrar geriye dönerek emniyetle inişini tamamlamıştır.
Sorunların başlamasından bu yana Kongre tarafından ciddi şekilde takip edilen süreçte ilgili taraflara (FAA, NTSB, BOEING) sorumluluklarıyla ilgili sorular sorulmuş, üretim sürecinde denetimlerin iyileştirilmesine yönelik kurallar konulmuş/değiştirilmiş, çeşitli cezai yaptırımlar uygulanmıştır.
Yıllar önce 2009 yılı Şubat ayında THY B737-800 uçağı Amsterdam Schiphol havalimanına iniş esnasında piste birkaç yüz metre kala Radio Altimeter ve otomasyon sistemindeki bir dizayn hatasına bağlı olarak uçuş ekibinin meydana gelen problemi çözmede başarılı olamaması nedeniyle düşmüş ve kazada 9 kişi yaşamını yitirmişti.
MAX projesi ile Havacılık sektöründeki Airbus-Boeing rekabetinde yeni bir dönem başlamış ve Boeing öne geçmeyi başarmıştı. MAX uçaklarının yaşadığı kazalar sonrasında üretim sürecinde ciddi hatalar yapıldığı ortaya çıkmıştı. Bu hatalar sadece Boeing’in organizasyon hataları olmayıp denetim sürecindede FAA’in de yetersiz kaldığı ortaya çıkmıştı. Dolayısıyla iki büyük organizasyonun yaşanan sorunlarda payı olduğu tespit edilmişti.
Son günlerde yaşanan MAX uçaklarındaki cıvata-somun problemi ve Tapa-kapının yerinden ayrılıp düşmesi akıllara Boeing’in üretim ve denetim süreçlerinde hala aksaklık/eksiklikler olduğunu akıllara getiriyor. Durum böyle olunca Boeing’ e sorulacak çok soru olmalı. Bu kadar çok hatta ciddi hataların yapıldığı bir üretim ve denetim süreci mutlaka tüm detaylarıyla sorgulanması gerekmektedir.
Yakın geçmişte olduğu gibi bundan sonraki süreçte de Kongrenin yukarda paylaştığımız sorgulamayı yapacağı öngörülmektedir. MAX kullanıcı havayolu işletmelerinin sürpriz bir problemle karşılaşmaması, operasyonlarını emniyetle sürüdürebilmeleri için çok daha dikkatli olmaları gerekecektir.
Emniyetli Uçuşlar Dileriz
Eyup Turşucu
Kaptan Pilot(E)
Kaza Araştırma Uzmanı
