Avrupa Uzay Ajansı (ESA), Mars araştırma projesi için üye ülkelerden 1 milyar 400 milyon Euro kaynak buldu.
ESA Genel Direktörü Jan Woerner, Aralık ayı başında İsviçre’nin Lucerne kentinde düzenlenen zirve sırasında yaptığı basın toplantısında, ExoMars projesi için 22 üye ülkeden 1 milyar 400 milyon Euro kaynak bulunduğunu söyledi.
Rusya Uzay Ajansı (Roscosmos) ile ESA tarafından hazırlanan proje kapsamında, ExoMars isimli uzay aracı Mars’a fırlatılmış, ancak araç, 19 Ekim’de başarısız bir inişle Mars yüzeyine çakılmıştı.
ExoMars’ın asıl hedefi ise 2020 için planlanan fırlatmaya ilişkin bilgi temin etmek. ExoMars, ayrıca Mars yüzeyinde delik açarak ve kazı yaparak çeşitli jeokimya araştırmaları yürütecek.
Uzmanlar, Schiaparelli isimli uzay modülünden paraşütle Mars yüzeyine iniş yapması gereken ExoMars’ın navigasyon sistemindeki sorundan dolayı yüzeye olan yakınlığını yanlış hesapladığını ve paraşütünü geç açarak yüzeye çakıldığını dile getirmişti.
ESA ve Roscosmos, 2020’deki ikinci ExoMars projesi için ortaklığa devam edeceklerini ve yeni bir fırlatış üzerine çalıştıklarını bildirmişti.
Öte yandan Avrupa Uzay Ajansı ESA ve Rus Uzay Ajansı Roscosmos’un ortak Mars gözlem projesi ExoMars kapsamında uzaya gönderilen The Trace Gas Orbiter (TGO) uydusu, gezegenin ilk yüzey fotoğraflarını göndermeyi başardı.
ESA’dan yapılan açıklamaya göre, 19 Ekim’de Mars’a varan uydu, geçen sürede gezegenin 230 – 310 kilometre yükseklikteki eliptik yörüngesine yerleşti ve 98 bin kilometrelik bu yörüngede iki tur attı.
Yıl boyunca yörüngesini dairevi hale getirmeye çalışacak TGO’nun 20 – 28 Kasım arasındaki yörünge turlarında uydunun bilimsel araştırma sistemleri test edildi.
TGO’nun gelişmiş yüzey görüntüleme sistemi CaSIS, uydunun Mars’a yakın geçişlerinde ilk başarılı görüntüleri yakalamayı başardı.
CaSIS, Mars’ın ekvator bölgesi yakınlarında, Arsia Mons volkanlarının eteğinde yer alan Arsia Chasmata yarığının 25 kilometrelik yüzey kesitini 250 kilometre uzaktan görüntüledi.
İsviçre’nin Bern Üniversitesinden proje sorumlusu Nicolas Thomas, konuyla ilgili açıklamasında, yarığın piksel başına 2,8 metrelik bir çözünürlükle görüntülendiğini ifade etti.
Thomas, “Bern şehri üzerinde saatte bin beş yüz kilometre hızla uçarken, Zürih’te yerdeki otomobillerin net fotoğraflarını çekmeye benziyor” ifadesini kullandı.
Bilim adamları, sensör sistemleri NOMAD ve ACS’nin ilk testlerinin de başarılı olduğunu, testlerde sensörlerin Mars’ın atmosfer gazlarının detaylı bir envanterini çıkarabileceğinin anlaşıldığını bildirdi.
NOMAD ve ACS, Mars’ta özellikle atmosfer yoğunluğu yüzde birin altında olan su buharı, metan, nitrojen diyoksit ve sülfür diyoksit gibi gazları araştıracak.
Mars’taki araştırmaların odağında metan gazı yer alıyor.
Gezegenin atmosferinde son derece az ve seyrek olduğu tespit edilen metanın varlığı dahi bilim adamlarını meraklandırıyor.
Basit organik moleküllerin Mars’ın sert atmosferinde hızla yok olduğu bilinirken, metanın süreğen ve zaman zaman artan varlığı, gazın başka bir bir kaynaktan yenilendiği şüphesini ortaya çıkarıyor.
Bilim insanları bunun, gezegenin başka yerindeki mikro biyolojik bir yaşamdan kaynaklanıyor olma ihtimali üzerinde duruyor.
Bu kaynağı yaratabilecek coğrafi oluşumları tespit etmek, CaSSIS’in görevi olacak.
Mars’ın dış biyolojisini incelemeyi amaçlayan ExoMars projesi, sonraki aşamada 2021’de Mars yüzeyine bir robot araştırma aracı indirmeyi amaçlıyor.
TGO, Mars’a Schiaparelli yüzey aracıyla birlikte gönderilmiş ancak Schiaparelli gezegene inişte parçalanmıştı.
Lucerne, Avrupa Uzay Ajansı’nın zirvesine doğal bir zemin hazırladı.İki yılda bir düzenlenen ve 22 üye ülkenin bakanlarını biraraya getiren toplantı uzaydaki Avrupa’nın geleceğini tartıştı. Aile fotoğrafının ardından kapılar kapandı ve dev sorular masaya yatırıldı.
En önemli gündem maddeleri; ExoMars ve Uluslararası Uzay İstasyonu..
Avrupa Uzay Ajansı, fırlatma rampası birimi Direktörü Daneil Neuenschwander, euronews’e verdiği mülakatta şöyle konuştu:
“Bakanlar düzeyinde toplantı genelde zor oluyor. Bu, benim bakanlar düzeyindeki altıncı, Avrupa Uzay Ajansı kapsamındaki ilk toplantım. Çok zor olduğunu söyleyebilirim”
Almanya Uzay Araştırmaları Merkezi Yönetim Kurulu Başkanı Pascale Ehrenfreund:
“Mutabakat sağlamak zordur ama yapıyoruz. Bundan dolayı her zaman için başarılı sonuçlar alıyoruz. Ama gece ve gündüzleri ve de sabahın erken saatleri gerçekten çok zor oluyor”
Lucerne’e gelmek o kadar da sorunsuz değildi.
Zira geçen ay Schiaparelli isimli uzay modülü, normal bir şekilde inmesi gerekirken Mars’a inerken yüzeye çakılmıştı.
Uzmanlar, ExoMars misyonunun 436 milyon Euro açığı bulunduğundan bu Rus, Avrupa ortak projesinin de terk edilmesi riski ile karşı karşıya olduğunu dile getirdiler.
İtalyan Thales Alenia Uzay Ajansı’ndan Genel Müdür Yardımcısı Vincenzo Giorgio, mali sıkıntı olsa da, çalışmaya motive eden en önemli sebebin yine kendi kendilerine olan güven olduğunu dile getirdi:
“Aslında bazı şüphelerimiz vardı. Bununla birlikte, kendimize olan güven, herkesin zaten yola devam etmek üzere olduğumuzu bildiği gerçeğinden emin olmasından geliyordu. Yani her halükarda kaynak varmışçasına çalışıyorduk”
ExoMars’ı geliştirmeye devam etmek doğru bir seçimdi ki bu minvalde İtalyan hükumeti de hissesini arttırarak 35 milyon Euro daha vaatte bulundu.
İtalya Eğitim Bakanı Stefania Giannini, ExoMars’a yaklaşımlarını değerlendirdi:
“Bu, ülkeler arasında bir çatışma sorunu değil, bilakis farklı bakış açılarından kaynaklanan bir mesele. İtalya’nın bazı öncelikleri var ve benim girişimim kesinlikle bu önceliklere dayanıyordu. ExoMars da bu açıdan önemli”
Uzay politikaları oyununda kazanan ExoMars oldu.
Birleşik Krallık ve Fransa da hisselerini arttırarak 2020 uzay misyonunun tamamlanması için gereken finansmanı garanti etti.
Bu karar, ExoMars uzay aracı tarafından gönderilen yeni yüksek çözünürlüklü görüntüler sayesinde oldu.
ESA Uzay Uçuşları Birimi Direktörü David Parker:
“Zorluklar var, her şey istenildiği gibi ilerlemiyor. Bunlardan yeni şeyler öğrenerek yola devam ediyorsunuz. Ama bence ExoMars’ın ilk bölümünden zaten katkı aldığımızı gösterebilmek bu hikayemize kesinlikle yardımcı oldu. Zaten mesele, bu misyonun etkisi ve heyecanı için potansiyel ile ilgili. Bundan çıkacak sonuç ise, gerçek bilim”
Lucerne’de mali yardıma ihtiyaç duyulan bir diğer proje de Uluslararası Uzay İstasyonu’ydu.
Uluslararası Uzay İstasyonu’nun 2024’e kadar finanse edilmesi konusunda anlaşma sağlandı.
Almanya Uzay Araştırmaları Merkezi Yönetim Kurulu Başkanı Pascale Ehrenfreund:
“Almanya, uzay istasyonunun 2024’e kadar uzatılmasına katkı sağladı. Hükumetimiz bu süre için taahütte bulundu. Uzay istasyonundan sonra ne olacak? Bu da gelecek yıl fikir sahibi olabileceğimiz bir şey. Tüm Avrupalı dostlarımızla tartışacağız”
Fransa Ulusal Uzay Araştırmaları Merkezi Direktörü JEan Yves Le Gall, şöyle konuştu:
“Sonraki adım Uluslararası Uzay İstasyonu’nun ortakları arasında tartışılarak karara bağlanacak. Bir sonraki araştırma olacağı konusunda eminiz. Ay’dan bahsediyoruz. Mars’tan bahsediyoruz. Ben her ikisinin de ayrıcalıklı tutulamayacağını düşünmüşümdür”
Bununla birlikte Lucerne herkesin istediği gibi sonuçlanmadı.
Özellikle de cüce gezegenleri geri döndürme projesi olan (Asteroid Impact Mission) AIMiçin.
Dünyanın kendini bir gök taşından koruyup koruyamayacağının testi için gerekli olan 100 milyon Euro desteği alamadı.
Peki neden başarılı olamadı?
Almanya Uzay Araştırmaları Merkezi Yönetim Kurulu Başkanı Pascale Ehrenfreund:
“Çok fazla para harcamak zorundaydık. Uzay istasyonunu, diğer projeler ve ExoMars’ı korumak için Tüm ülkeler çok fazla masraf yapmalıydı. Asıl neden buydu. Yani ilgi çekmemesi durumu söz konusu değildi”
Sonuç; yılda toplam 508 milyon Euro, bilim misyonlarına harcanacak ve şu anda birkaç proje de başlamak üzere.
ESA, Uzay Uçuşları Birimi Direktörü David Parker, 2018’den çok ümitli:
“2018 mükemmel bir yıl olacak. Şimdiye kadarki en büyük uzay teleskobu olan James Webb Uzay Teleskobunu hayata geçireceğiz. Bir Avrupa misyonu olan BepiColombo da Merkür’e gidecek. Jüpiter ve buzlu uyduları ile ilgili bilimsel konular üzerinde yoğun çalışmalarımız var ki bu da inanılmaz olacak”
Bir başka sonuçsa; Avrupa’nın ağır yük roketi olan Ariane 5, 2020’ye kadar kademeli olarak daha az maliyetli ve daha esnek olan Ariane 6 ile yer değiştirecek.
Dünya gözlemleri ve iletişimi için milyonlarca Euro aktarılmaya devam edecek.
Bakanların burada bize hızlıca hatırlattığı üzere milyonlarca Euro yine kıta üzerindeki şirketlere ve sözleşmelere akıtılacak.
Fransa Yüksek Öğrenim ve Araştırmalar Biriminden Thierry Mandon, Amerika’yı yakalamak için Avrupalıların biraraya gelmesinin şart olduğunu belirtti:
“İsveçli şirkete; Almanlara, İtalyanlara, İspanyollara ve Fransızlara ihtiyacımız var. Amerikanlarla eşit seviyeye gelebilmemiz için bu gerekli. Aynı konu üzerinde bizden on kat daha büyük olan Amerikalılarla eşit seviyeye gelmek için Avrupalı uzay ekiplerinin biraraya gelmesi lazım”
Bakanların toplantısı, önümüzdeki üç ila sekiz yıl için toplam 10.3 milyar Euro bütçeyle sona erdi.
Avrupa Uzay Ajansı’nın talep ettiği 11 milyar Euro’dan biraz eksik, ancak bu Avrupa’nın uzay sektörü için siyasi açıdan kendine güveninin olduğunun çok açık bir işareti.
