Azerbaycan hükümeti, başkenti Bakü’de düzenlenen 74. Uluslararası Astronomi Kongresi (IAC)ı sırasında, Çin liderliğindeki Uluslararası Ay Araştırma İstasyonu (ILRS) projesine katılarak bu önemli adıma imza attığını bildirdi.
Çin Ulusal Uzay İdaresi (CNSA) ile Azerbaycan’ın uzay ajansı Azercosmos arasında işbirliği anlaşmasının imzalanması 3 Ekim’de gerçekleşti ve CNSA tarafından 8 Ekim’de duyuruldu.
Anlaşmada her iki taraf arasındaki işbirliğine ilişkin spesifik ayrıntılar verilmese de, ILRS’nin gösterimi, uygulanması, işletilmesi ve uygulanmasının yanı sıra eğitim ve diğer ilgili alanlarda kapsamlı işbirliğine izin verilmesi bekleniyor.
ILRS projesi, 2030’lara kadar kalıcı bir ay üssü inşa etmeyi amaçlıyor ve NASA’nın Artemis Programına paralel bir girişim olarak kabul ediliyor.
Çin, ILRS girişimine yaklaşık 15 imzacıyı dahil etti, ancak bu ortakların ayrıntılı bir listesi yayınlanmadı.
Katılan ülkeler ve kuruluşlar arasında Rusya, Venezuela ve Güney Afrika’nın yanı sıra Asya-Pasifik Uzay İşbirliği Örgütü (APSCO), İsviçre şirketi nanoSPACE AG, Hawaii merkezli Uluslararası Ay Gözlemevi Birliği (ILOA) ve Ulusal Tayland Astronomi Araştırma Enstitüsü (NAIT). Pakistan’ın da bu girişime katıldığına inanılıyor.
Çin ve Rusya, 2021 yılında ILRS için ortaklaşa bir yol haritası sundu ancak Rusya’nın Ukrayna’ya savaş açmasından bu yana Çin, projede öncü bir rol üstlendi.
Çin şu anda, 2026 için planlanan ve Ay’ın güney kutbuna gidecek olan Chang’e-7 misyonu ve 2028 Chang’e-8 misyonu gibi ILRS’nin öncüsü olacak robotik görevler üzerinde çalışıyor.
Gelecek yıl Çin, Pakistan’ın da CubeSat ile katılacağı, Ay’ın uzak tarafından ilk örnek dönüş görevi olan Chang’e-6’yı fırlatacak. Ayrıca Chang’e-6, 7 ve 8 misyonlarına iletişim desteği sağlamak üzere Queqiao-2 aktarma uydusunun 2024 yılı başında fırlatılması planlanıyor.
