Büyük Beyaz Balina Aydın’ı kimler hatırlıyor. Ancak, bu gün yaşı 40 ve üzerinde olanlar hatırlayabilir. 1991 yılının Eylül ayında, Sinop açıklarında, Karadeniz’de, balıkçılar büyük beyaz bir balık gördüler. Önce yunus balığı zannettiler, ama sonra bu balığın bir balina olduğu anlaşıldı. Büyük beyaz balina, Beluga. İyi de yaşam alanı arktik (Kuzey Kutbu) denizler olan bu balığın, bir iç deniz olan Karadeniz’de ne işi vardı?
Günlerce, televizyonlarda, gazetelerde haber konusu oldu. Halk, İsmini de “Aydın” koydu. Aydın artık Sinop’un bir ilçesi olan Gerze’de yaşıyordu. Bir yunus balığı kadar cana yakındı. İnsanlar onu ismi ile çağırıyor, elleri ile balık verip besliyordu. Aydın, sabah erkenden denize açılan balıkçı teknelerine eşlik ediyor, akşam üzeri onlardan erken ayrılıp, Gerze Limanı’na geliyor, hatta insanlarla top oynuyor, görüntüleri de televizyon kanallarında yayınlanıyordu. Ünü Sinop’u, Türkiye’yi aşmış, dünyaya yayılmış, Gerze’ye Aydın’ı görmek için akın akın insanlar gitmeye başlamıştı. İyi de, Aydın’ın burada ne işi vardı? Ta Kuzey Kutbu’ndan, Karadeniz’e o kadar yolu aşıp nasıl gelmişti?
Bremen Havalimanı’nda, kokpitte kafamı FMC’e gömmüş, dönüş seferi için uçağı hazırlarken, yardımcı pilot arkadaşımın, heyecanla “Beluga” diye bağırdığını duydum. Kafamı kaldırıp ona doğru bakarken, açık olan kokpit camından, “Büyük Beyaz Balina”yı pist içinde taksi yaparken gördüm. “Her şey sende” deyip, sarı yeleğimi giyip, hemen dışarı çıktım ve pisti terk edip aprona doğru rule yapan, üç katlı apartman yüksekliğindeki bu güzel kuşun demiyorum, bu güzel balinanın fotoğraflarını çekmeye başladım.
Airbus firması bu uçaktan beş tane yapmış. Yani bu uçaktan dünyada beş tane var. Airbus firması Fransa, Almanya, İngiltere ve İspanya’nın ortak olduğu, dört Avrupa ülkesinin kurduğu, Amerikan Boeing Şirketi ile birlikte, dünyanın en büyük iki uçak üreticisinden biri. Fransa’nın Toulouse, Almanya’nın Hamburg ve İspanya’nın Sevilla şehirlerinde, İngiltere, hatta Türkiye dahil Avrupa’nın bir çok ülkesinin şehirlerdeki fabrikalarda üretilen, A380, A350, A330 ve A320 uçaklarının, değişik uçak parçalarının getirilip montajlarının yapılarak uçar hale getirildiği fabrikalar var. Kimi yerde bir uçağın gövdesi, kimi yerde başka bir uçağın kanadı, kimi yerde burun kısmı, kimi yerde de kuyruğu üretiliyor. İşte bu parçaları, üretildiği şehirden alıp, montajının yapılacağı yukarıda saydığım şehirlere bu uçan büyük beyaz balinalar götürüyor. Bu uçakların ilki, 1992 yılında, A300-600ST’lerin gövdelerinde değişiklikle yapılmış. Taşıdıkları yüklerin ağırlığı bakımından, normal A300 Cargo uçaklarından bir farkları yok. Beluga’ların sadece hacimleri büyük. 2018 yılında A330 uçağından Beluga’nın XL modeli yapılmış.
Aydın’a gelince, günler süren tatlı heyecandan sonra, Aydın’ın, o zamanki adı ile Sovyetler Birliği’nin kuzey Karadeniz sahillerinde, Sivastopol’da ki bilimsel araştırmalar yapan bir üsten kaçtığı ortaya çıktı. Bir ara Ukrayna bandıralı bir gemiyle Gerze açıklarına gelip, apar topar, neredeyse işkence yaparak Aydın’ı ağlarla yakalayıp, alıp götürdüler. Ama çok geçmeden Aydın yine kaçıp sevdiği ve sevildiği yerlere geldi. Onun gelişi, bölgede yeniden bayram havası estirdi. Ama bu da uzun sürmedi. Bir sabah, sahilde ona balık vermek için toplanan insanlar, onun her zamankinden farklı davranışına, önce bir anlam veremedi. Atılan balıkları yemiyor, kanaryaya benzeyen sevinç çığlıklarını duymuyordu. Sakin sakin, nerede ise herkesin önüne tek tek gelip adeta selamlıyordu. Sonra suya dalıp gözden kayboldu. Yaşlı, genç, kadın, erkek, yerli, yabancı yüzlerce insan, günlerce, gece yarılarına kadar sahilde yaşlı gözlerle Aydın’ı bekledi. Oysa, Aydın o gün sevenlerine veda etmişti.
Bir beyaz balinanın ömrü yaklaşık 40 yıl olduğuna göre, aradan geçen 29 yılı çıkarsak, o günlerde de 5-10 yaşlarında olduğunu farz edersek, önümüzdeki bir kaç sene içinde, “belki yeniden çıkıp gelir” diye bir umut taşıyabiliriz içimizde.
Kemali Bülent Edalı
Kaptan Pilot
