Uzun yıllar önce başladım fotoğraflar ile konuşmaya. Önce onlar başlattı konuşmayı, ben de sorular sormayı öğrendim zamanla. Sohbetler uzadıkça uzadı. 15.000’e varan dijital fotoğraf arşivim o kadar şey anlattı ki bana!
Pandemi döneminde kurallara uyan ailelerin başlarında geliyoruz desem abartmış olmam herhalde. Zorunlu olmayan haller dışında evden çıkmayan bir aileye dönüştük. Bundan hiç de şikâyetçi olmadık desem yeridir. Ben, bazen sabahlara kadar havacılık üzerine araştırmalara devam ettim. İki kitap hazırlayıp okuyuculara sundum.
2022 Ocak ayı başı itibari ile de “Benim dedem tayyareci – Halim Canko” adlı kitabımı yayınevine teslim ettim. 1.Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşında üstün görevler yapan tayyareci Halim Canko büyüğümüze olan vefa borcumuzu bir nebze ödeyeceğiz diye seviniyorum. Ödeyeceğiz diyorum, zira bu kitabın oluşmasını başlatan Halim Canko’nun torunu Murat Canko idi. Birlikte yoğun bir tarama gerçekleştirdik. Murat kardeşim tüm Canko sülalesini bu iş için seferber etti. Ulaşabildiğimiz Canko ailesi de bize tüm bilgileri ulaştırdı. Ben ise işin Hava Kuvvetleri ve Türk Hava Kurumu (THK) bilgilerini toplayarak bütünlüğü sağlamaya çalıştım. Yeri gelmişken tüm katkı sağlayanlara teşekkür ederim.
Yalnız özel bir teşekkür Gökhan Canko kardeşime etmeliyim. Hem benim hem eşimin de THK’dan mesai arkadaşı. Öncelikle dedesi Halim Canko sonrasında babası Kenan Canko ile ilgili birçok belge, fotoğraf ve anıyı benimle paylaştığı için.
Gökhan kardeşimin babası Halim Canko’nun üç oğlundan birisi olan Kenan Canko’dur. Diğerleri ise Coşkun Canko, Murat’ın babası ve Olgun Canko.
Kitabımı yayınevine verdikten sonra Murat Canko benimle konuşması için aşağıdaki fotoğrafı gönderdi.
Bu fotoğrafta THK Türkkuşu makinistlerinden (Yeni adı ile teknisyen) Kenan Canko eşi Hanife Hanım ve ilk çocukları Ergun Canko yer alıyor.
İlk konuşan Kenan Canko’nun üniforması oldu. Bu üniforma THK Türkkuşunun 1954 yılında yurtdışı hava gösterilerine gitmeden hemen önce alına karar gereği Türkkuşu personeli için diktirilen üniformalardı. Bu üniformalar ilk kez 1954 tarihindeki FAI İstanbul toplantısında giyilmeye başlanmış. 24 / 27 Ekim 1954 Atina hava gösterilerinde de kullanılmış. 30 Mayıs 1955 tarihinde Hollanda hava gösterilerine katılan Türkkuşu ekibinde de görebiliyoruz.
Kenan Canko büyüğümüz ailece çektirdiği fotoğrafın arkasına kendi el yazısı ile 3 – 8 – 1955 günün hatırası yazarak imzalamış.
Kenan Canko hocamız 22 Haziran 1956 tarihinde THK Genel Başkan Vekili Cevat Ülkü başkanlığında 5 uçaklık bir Türkkuşu filosu ile 9 Türkkuşu öğretmeni ve 6 amatör kadın paraşütçüden oluşan bir ekip ile Irak (Bağdat ve Musul) seyahatine teknisyen olarak katılmıştır.
Fotoğrafta ikinci olarak konuşan, üniformalar ve şapka üzerindeki rozetler ve rütbe oldu;
Kenan Canko hocamızın şapkasında makinistler özgü yarım kanat ve defneli ay yıldız dikkat çekiciydi. Makinistlere özgü sol göğüs cebi üzerindeki yarım kanatlı makinist brövesi üniformanın olmaz ise olmazıydı. Omuzundaki şeritler ise onun kıdeminin göstergesiydi.
Fotoğrafta konuşmak için sabırsızlanan ise Küçük Ergun Canko idi;
Niçin benim göğsümdeki paraşüt başlangıç rozetimi görmüyorsun diyordu.
Fotoğraflar meraklısına çok şey anlatırlar, eğer dinlemesini bilirseniz.
Türkkuşunda görev yapmış tüm havacıların fotoğraflarını biriktirmeye devam ediyorum. Onlarla konuştuklarımı zaman zaman sizlerle paylaşıyorum. Son konuştuklarımı ise kitaplaştırıyorum. Çok yakında beğenilerinize sunacağım.
Gerçek havacılara saygı ve sevgilerimle,
Mustafa KILIÇ
Havacılık Tarihi Araştırmacısı-Yazar
sontayyareci@gmail.com
