Boeing, iki çalışanının iki ölümlü 737 MAX kazasıyla bağlantılı güvenlik sorunları hakkında FAA’nın Uçak Değerlendirme Grubunu (AEG) dolandırdığı suçlamalarını çözmek için ABD Adalet Bakanlığı (DOJ) ile 2,5 milyar doları aşan bir anlaşmaya vardı.
2,5 milyar dolar, 243,6 milyon dolarlık bir cezai cezanın yanı sıra 737 MAX operatörlerine yapılan 1,77 milyar dolarlık tazminat ödemesini de içeriyor. Ayrıca, Ekim 2018’de Lion Air Flight 610 kazasında ve Mart 2019’da Ethiopian Airlines Flight 302 kazasında ölen 346 yolcunun ailelerini tazmin etmek için 500 milyon dolarlık kaza mağduru yararlanıcı fonu kurulmasını da içermektedir.
DOJ, iki Boeing 737 MAX Uçuş Teknik Pilotunun, FAA AEG’yi, daha sonra MAX kaza soruşturmalarında merkezi hale gelen bir uçuş kontrol sistemi değişikliği olan Manevra Karakteristik Artırma Sistemi (MCAS) konusunda özellikle aldattığı sonucuna vardı. DOJ, 7 Ocak’ta, “Aldatılmaları nedeniyle, FAA AEG tarafından yayınlanan önemli bir belgede MCAS hakkında bilgi olmadığını ve buna karşılık, ABD merkezli havayolları için uçak el kitapları ve pilot eğitim materyallerinin MCAS hakkında bilgilerden yoksun olduğunu belirtti.
DOJ, ilk kazadan kısa bir süre sonra, FAA’nin “Boeing’in FAA AEG’den gizlediği MCAS hakkındaki bilgiler de dahil olmak üzere MCAS’daki değişikliği ilk kez öğrendiğini söyledi. Ayrıca bu süreç devam ederken, Lion Air kazasıyla ilgili soruşturmalar devam ederken, iki 737 MAX Uçuş Teknik Pilotu, Boeing ve FAA dahil olmak üzere tüm ilgilileri MCAS’daki değişiklikleri hakkındaki önceki bilgileri konusunda yanıltmaya devam ettiklerini ilave etti.
13 Mart 2019’da, Etiyopya Havayolları Uçuş 302’nin karıştığı ikinci kazadan üç gün sonra FAA, 737 MAX’ın uçuşun durdurulması kararı için dünya çapındaki diğer düzenleyicilere katıldı.
DOJ Ceza Dairesi başsavcı yardımcısı David Burns, “Boeing çalışanları, FAA’dan 737 Max uçağının çalışmasıyla ilgili önemli bilgileri gizleyerek ve aldatmacalarını örtbas etmek için dürüstlük yerine kâr yolunu seçtiler” dedi. Kazaların hileli ve aldatıcı davranışları ortaya çıkardığını vurguladı.
Suçlamaların yapıldığı Teksas Kuzey Bölgesi ABD Avukatı Erin Nealy Cox, Boeing çalışanları tarafından FAA’ya iletilen yanıltıcı ifadeler, yarı gerçekler ve ihmallerin hükümetin uçan halkın güvenliğini sağlama yeteneğini engellediğini söyledi. Bu davanın verdiği net bir mesaj olduğunu, Adalet Bakanlığının, Boeing gibi üreticileri, özellikle risklerin bu kadar yüksek olduğu sektörlerde düzenleyicileri dolandırmaktan sorumlu tutacağını belirtti.
DOJ, iki Boeing çalışanının FAA’yı aldatmasına rağmen, mahkeme dosyasında, “suistimalin organizasyon genelinde yaygın olmadığını, çok sayıda çalışan tarafından üstlenilmediğini ve üst yönetim tarafından kolaylaştırılmadığını” belirledi. “Şirketteki diğer kişilerin, MCAS’ın genişletilmiş operasyonel kapsamını 737 MAX’in ABD federal uçuşa elverişlilik standartlarını karşılayıp karşılamadığını belirlemekten sorumlu olan ilgili FAA personeline açıkladığı bilgisini verdi.
Boeing, 2,5 milyar dolarlık uzlaşmanın 1,77 milyar dolarının önceki çeyreklerde 737 MAX operatör tazminatı için ayrılan tutarlara dahil edildiğini ve 2020’nin dördüncü çeyreğinde kalan 743,6 milyon dolara eşdeğer kazanç ücreti ödemeyi beklediğini belirtti.
Boeing CEO’su David Calhoun, çalışanlarla paylaştığı bir notta, bu çözümün Boeing’in değerlerini ve beklentilerini karşıladığı için doğru bir adım olduğuna inandığını belirtti. Bu kararın, düzenleyicilere karşı şeffaflık yükümlülüğünün ne kadar kritik olduğunu ve herhangi bir çalışanın bu beklentileri karşılayamadığı takdirde şirketin karşılaşabileceği sonuçları ciddi bir şekilde hatırlattığını ekledi.
Boeing MAX uçağı hemen hemen dünyanın her yerinde tekrar gökyüzü ile buluşmaya hazırlanırken sürecin hukuki süreci yoğun şekilde devam ettiği görülmektedir. Bu durumun, üretici işletmeler için maddi kayıpların yanısıra aynı zamanda ciddi güvenilirlik sorunları yaratarak gelecekte bunu yeniden kazanması için çok çaba göstermesi gerekeceğini oraya koymaktadır.
Bu sadece uçak üreticileri için değil tüm sektörler için geçerli bir kural olup havayolu işletmeleri de aynı şeffaf ve doğru bilgilendirme ile operasyonlarını yürütmelidirler. Hava yolu taşımacılığında yaşanacak bir güven kaybı ilgili işletmenin çok büyük zararlarla karşılaşmasına sebep olabilir.
Sağlıkla Emniyetli Uçuşlar Dileriz
Eyup Turşucu
Kaptan Pilot(E)
Kaza İnceleme Uzmanı
