Boeing 737 MAX Kazalarının Ardından 2

Yeni nesil Boeing 737 MAX serisi uçaklarının uçuşa verilmesinin ardından 5 ay içinde iki ölümlü kaza yaşaması üzerine yayınlanan ön rapor, ilgili otorite ve Boeing yetkililerince yapılan açıklamalara dayanarak yayınladığım makaleden bu yana yaklaşık 1 ay geçti.

Bu süre zarfındaki gelişmeler ve yakın gelecekte yapılacakları içeren değerlendirmemi havacılık sektöründe ilgi duyanlarla paylaşmak istiyorum.

Öncelikle Boeing 737 MAX uçaklarının geçirdiği evreleri başlangıçtan bugüne zaman çizelgesinde hatırlatmak isterim.

1. 30 Ağustos 2011 yeni nesil B737 MAX Uçağı yapılacağı bilgisi kamuoyu ile paylaşıldı
2. 29 Ocak 2016 “Renton Ruhu-Renton Spirit” adı verilen ilk B737 MAX’in ilk uçuşu gerçekleştirildi
3. 8 Mart 2017 B737 MAX uçaklarının sertifikasyon işlemleri tamamlandı
4. 6 Mayıs 2017 ilk B737 MAX uçağı Malindo Hava Yolları’na teslim edildi
5. 29 Ekim 2018 Lion Air JT610 sefer sayılı uçuşu gerçekleştirmek için Soekarno-Hatta Jakarta Uluslararası Havalimanından kalkış yapan B737 MAX uçağı kısa süre sonra yaşadığı acil durum nedeniyle geri dönerken denize düştü ve 189 kişi hayatını kaybetti.
6. 8 Kasım 2018 Boeing “Pitch Trim” konusunda servis bülteni yayınladı
7. 12 Kasım 2018 Birleşik Pilotlar Birliği (APA-Allied Pilots Association) B737 MAX uçaklarındaki MCAS (Maneuvering Chracteristics Augmentations System) sisteminin Boeing dokümanlarında ve fark eğitimlerinde yer almadığı bilgisini American Hava Yolları pilotları ile paylaştı
8. 30 Kasım 2018 Lion Air kazası ön raporu yayınlandı. Raporda karışıklıklara ve sistemlerin hatalı çalışmasına yer verildi. Kaza öncesinde bir uçuşta da problemin yaşandığı ve ekip tarafından uygun şekilde yönetilerek iniş yapıldığı belirtildi
9. Ocak 2019 itibarı ile Boeing 5011 MAX uçağı siparişi aldı ve 350 uçak teslim etti
10. 10 Mart 2019 Etiyopya Hava Yolları’nın ET302 sefer sayılı B737 MAX 8 uçağı Addis Ababa Havalimanından kalkışı takiben kısa süre acil durum nedeniyle meydana dönerken düştü ve 157 kişi hayatını kaybetti.
11. 11 Mart 2019 Çin Sivil Havacılık Otoritesi B737 MAX uçaklarının uçuşunun durdurulduğunu açıkladı
12. 15 Mart 2019 FAA ve EASA Tüm B737 MAX uçaklarının uçuşunun durdurulduğunu açıkladı
13. 20 Mart 2018 Boeing tarafından MCAS’nın nasıl çalıştığı ve gerektiğinde nasıl devre dışı bırakılabileceği bilgisi yayınlandı
14. 29 Mart 2019 ET302 B 737 MAX kaza ön raporu yayınlandı (Federal Democratic Republic of Ethiopia Ministry of Transport Aircraft Accident Investigation Bureau) Raporda kumanda sisteminde beklenmeyen kendiliğinden burun aşağı kumanda verilmesi ve bunun ilgili Checklist yapılmasına rağmen ekip tarafından önlenememesi üzerinde durulmuştur
15. 5 Nisan 2019 Boeing tarafından yazılım düzeltici işlemlerin, eğitimlerin ve yeniden sertifikasyon sürecinin yaklaşık 5 ay süreceği bilgisi verildi
16. 19 Mart 2019 ABD Ulaştırma Bakanlığı 2017 yılındaki B737 MAX sertifikasyon sürecinin denetlenmesini istedi
17. 9 Nisan 2019 Boeing uçakların yerde kalış süresini kısaltabilmek ve pilotlara MCAS tanıtımını yaygınlaştırabilmek için çalışma başlattı
18. 10 Nisan 2019 Boeing ayda 52 olan üretim sayısının 42’ye azaltıldığı bilgisini kamuoyu ile paylaştı
19. 11 Nisan 2019 Boeing MCAS’nın eski ve yeni versiyonlarının tanıtımını pilotlar ve otorite için simülatörde gerçekleştirildi
20. 8 Mayıs 2019 Boeing yönetimi Amsterdam’da kullanıcı, finans kuruluşları ve otoritelerle B737 MAX uçaklarının sorunlarının giderilmesine yönelik toplantı yaptı. Bu toplantının amaçlarından biri de ilgili tarafların güven duymasını arttırmaktı
21. 10 Mayıs 2019 Boeing’de Etiyopya B737 MAX kazasına ilişkin simülatör çalışması yapıldı (Boeing 737MAX ekibinin Etiyopya Hava Yolları Uçuş 302 (ET302) kazasının önemli bir bölümünü içeren simülatör oturumu, Etiyopya mürettebatının 737 MAX 8’i kontrol altına almak için neredeyse imkansız bir görevle karşı karşıya olduğunu ve pilotların “severe runaway stabiliser recovery” işlemlerini anlamanın önemini vurgulamaktadır)
22. B737 MAX uçağı kullanan birçok uçak şirketi Ağustos 2019’a kadar iptal edilen uçuşları müşterileri ile paylaştı
23. 15 Mayıs 2019 FAA 23 Mayıs günü B737 MAX kullanıcıları ve otoritelerin katılacağı değerlendirme toplantısını ilan etti. Sürecin devamı konusunda ciddi kararlar alınması beklenmektedir.
24. 17 Mayıs 2017 Boeing 16 Mayıs 2019 günü yazılım güncellemelerinin tamamlandığını ve bugüne kadar 270 uçuşta 360 saat test uçuşu yapıldığı belirtildi. FAA ile görüşmelerin devam ettiği ve son olarak sertifikasyon için uçulacağı fakat henüz zamanın belirlenmediği açıklandı.

2 Nisan 2019 tarihli makalemde bu olayın uzun ve sancılı bir süreç sonunda  özümlenebileceğini belirtmiştim. Bugün geldiğimiz noktada tasarım ve yazılım sorunlarının giderilerek sertifikasyonun tamamlanması, kullanıcılara gerekli eğitim desteğinin sağlanarak onların emniyetle uçuşa hazır hale gelmeleri için birkaç ay daha gerekeceği görülmektedir.

Boeing 737 MAX Kazaları Ardından

Ülkemiz hava yolu şirketlerinde şu an itibarı ile 13 B737 MAX uçağı (12 THY ve 1 Corendon Hava Yolları) bulunmakta olup, halen THY’nin 63 siparişi (Borsa açıklaması 2013, 65 adedi B737 MAX 8 ve 10 adedi B737 MAX 9 olmak üzere toplamda 75 adet) mevcuttur. Dolayısı ile bu süreç ülkemiz hava yolu işletmelerini de ciddi olarak etkilemektedir.

✈Emniyetli Uçuşlar✈

Eyup Turşucu

Kaptan Pilot(E)

Kaza İnceleme Uzmanı