Boeing, Kongre’de sorgulandı. İşte 3 ana başlık…
(*) Soruşturmalarda tribün oluşumunu sağlamak kolay olabilir. Bunun ötesinde, politikacıların nasıl tepki vereceği henüz belli değil.
Boeing Yöneticileri, bu hafta Capitol Hill’de bir sorgulamayla karşı karşıya kaldı. İki günde yapılan ayrı oturumlarda, Ulaştırma, taşımacılık ve altyapı komitesinin üyeleri Boeing CEO’su Muilenburg ve Kıdemli Mühendis John Hamilton’u Boeing’in iç çalışma, Federal yetkililerle ilişkisi ve havacılık emniyeti ile ilgili taahhüdü konularında sorguladı. Duruşmalar, iki Boeing MAX uçağının birkaç ay içinde arka arkaya kaza yapması üzerine yapıldı. Bir yıl önce Endonezya’da, MAX uçağı kalkıştan hemen sonra Java Denizine düşerek, 189 yolcu ve mürettebatın yaşamını yitirmesine yol açmıştı. Bu yılın Başında da buna benzer bir kaza ile , 157 kişi yaşamını yitirdi. Her iki kazanın da otomasyon sistemine bağlı olduğu konusunda uzlaşı sağlanınca Çin, Kanada ve Amerika ve diğer ülke yetkilileri aynı anda MAX uçaklarının uçuşunu durdurdular. ABD milletvekilleri şimdi neyin yanlış gittiği ve başka bir çarpışmayı önleyecek şekilde nasıl düzeltileceği konusunda Üretici ve Düzenleyicilerden cevaplar istiyor.
1. Boeing sıcak koltukta;fakat FAA da öyle.
Kongre üyeleri Boeing’e uçağın tamamen emniyetli olmadığını gösteren bilgilerin gizli tutulduğu için saldırıyor. Senatör Tammy Duckworth (D-Ill.), Muilenburg’u Max’in tasarım kusurları hakkındaki ayrıntıları saklamakla suçladı. Senatör Richard Blumenthal (D-Conn.), Boeing’in hataları kasıtlı olarak gizlemekle ve “uçan bir tabut” anlamına gelen bir şeyi sattığını söyledi ve Senatör Roger Wicker (R-Miss.) ‘de Boeing’in tasarım yaklaşımını “her iki kazanın da tamamen önlenebilir” olarak belirtmesinin rahatsız edici bir rahatlık ve esneklik düzeyinde olduğunu söyledi.
Ancak Federal Havacılık İdaresi(FAA) – yeni hava araçlarına sertifika veren devlet kurumu – aynı zamanda sıcak sandalyede. Organizasyon Atama Yetkilendirmesi (ODA) adlı programı nedeniyle sertifikasyon sürecinde bazı denetim ve onayların üretici firmalara bırakılmaktadır. Boeing her ne kadar bu programın emniyeti arttırdığını söylese de Senatör Blumenthal Bu durumu “kümesi tilkiye teslim etmek” olarak değerlendirerek MAX uçaklarının “uçan tabut” olarak adlandırılabileceğini söyledi. Diğer hükümet yetkilileri de, FAA’yı da suçlayarak havacılık emniyetini sağlamak için gereken gözetim ve denetimi terk ettiğini ve bunun uçan yolcuların emniyetini azalttığını söylediler.
2. Politikacılar seçim kaygısı ile yürüyorlar
Milletvekilleri kazalara karşı öfkelerini dile getirmiş olsalar da, nasıl cevap verileceği konusunda bölünmüş durumdalar. Meclis Taşımacılık Komitesine başkanlık eden Temsilci Peter A. DeFazio (Ore.) gibi demokratlar, hükümetin emniyeti inceleme ve denetimde daha fazla yer alması gerektiğini savunarak uçakların sertifikalandırılma kurallarını değiştirmek istiyorlar. Aynı komitedeki Cumhuriyetçi üyesi olan Boeing sıcak koltukta. Fakat FAA da öyle. gibi Cumhuriyetçiler ikna olmamışlardır. Kendisi de bir pilot olan Graves, karar vermede çok hızlı davranmaya karşı uyarıyor.
Boeing, Amerika Birleşik Devletleri’nin en büyük imalat ihracatçısı. Şikago merkezli işletme, yurt içinde yaklaşık 140.000 işçi çalıştırmakta ve tedarik zincirleri ülke genelinde yaygındır. 900’den fazla şirket yalnızca Max programını desteklemekte ve bu şirketler şu anda sıkıntı içindedirler. Max için motor üreten General Electric, uçuşların durdurulmasının maliyetinin 1 milyar dolar olabileceğini söylüyor. Bazı Boeing çalışanları, yaşanan problemin işten çıkarmaya yol açabileceğinden endişe etmektedirler. Bu, politikacıları, özellikle de Demokratları sıkıntıya sokabilir. Boeing’e sert yaklaşarak ceza uygulanması uygun görünse de işlere zarar verirse seçmenlerini kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya bırakma riskini oluşturabilir. Cumhuriyetçilerin de Max ile ilgili bazı endişeleri vardır. Kazaların ardından Senatör John Thune (RS.D.) “başka bir uçakla uçmayı tercih edeceğini” söyledi. Ticaret Komitesinin Havacılık ve Uzay Alt Komitesine başkanlık eden Senatör Ted Cruz (R-Tex.) ise Max’in sertifikalandırılmasında “ciddi bir problem” olduğunu söyledi. Ancak, yasal düzeltmeleri yapmak ve bu düzeltmeleri gerçekleştirmek için yapılacak maliyetlerin siyaseten sağlanmasının zor olacağı üzerinde durmuştur.
3. Emniyet önemlidir – bu yüzden satışı yapar
Oturumlar sırasında Boeing, Max’i tasarlarken hata yaptığını kabul etti ve özür diledi. Ancak Boeing, mevcut kuralları takip ettiğini de savundu. Bu kurallar, Max pilotlarının, eklenen bilmedikleri sistemler hakkında açıkça bir eğitim almadan uçağı uçurmalarına izin verdi. Mahkeme belgeleri, Boeing’in MAX’i havayollarına daha cazip hale getirmek ve böylece satışları artırmak amacıyla bu tür eğitimleri sınırlamak istediğini gösteriyor. Yapılan değişiklikler için eğitim gereksinmesi halinde satılan her bir MAX uçağı başına 1 milyon dolar gibi maliyet oluşturacağı bunun da Boeing’in Avrupalı mevkiidaşı Airbus ile nasıl rekabetinde sorun yaratacağı düşünülmüştür. Birlikte küresel havacılık pazarına hakim olan şirketler, uzun süredir müşterileri için mücadele etmektedir. Bu yüzden Max, benzer bir Airbus jeti ile rekabet etmek için özel olarak geliştirildi. FAA düzenleyicileri Max’in ne zaman uçacağını söylememiş olsalar da, Boeing yıl sonuna kadar gerekli sertifikasyon sürecinin tamamlanacağını umuyor. Uçuşun durdurulması, şirkete milyarlarca dolara mal oluyor: Uçak teslimatlarını durdurmak, üretimi düşürmek, Max teslimatları ertelenen havayollarına da zarar vermektedir. Trump imajın yeniden kazanılması için Boeing’in jeti yeniden markalaştırmasını önerdi.
Soruşturma detaylarından alınan bilgiler MAX’in geleceğe yönelik sorunlarının kolaylıkla çözülemeyeceğini, kongre üyeleri MAX uçağına güvenin tekrar sağlanmasının kolay olmayacağını açıkça ortaya koymaktadırlar.
Umarız Boeing emniyetten ve eğitimden tasarruf ederek kârlılık sağlamanın uygun bir yöntem olmadığını bu sefer öğrenmiştir.
Washington Post’dan Ashley Nunes’nın makalesinden alınmıştır. (*)
Emniyetli Uçuşlar dileriz
Eyup Turşucu
Kaptan Pilot (E )
Kaza Araştırma Uzmanı
