U-2 uçağı, yerden tespit edilmesini zorlaştıracak şekilde çok yüksek irtifalarda uçmak için tasarlandı. Öncelikle istihbarat, keşif ve gözetleme vasıtası olarak kullanılması öngörüldü. 69 yıldır havada olan U-2’ler, halen de başarıyla görev yapmaya devam ediyorlar.
Amerikalıların casus uçağı olarak ünlenen U-2’nin (Dragon Lady – Ejderha Kadın) neredeyse 70 yılı bulan oldukça uzun sayılabilecek bir uçuş kariyeri oldu. Bununla birlikte artık bu uçağın da ömrünün sonuna yaklaşmakta olduğu biliniyor. Eğer farklı bir karar çıkmazsa, 2026 yılında envanter dışına çıkarılması bekleniyor.
Lockheed’in U-2 casus uçağı Soğuk Savaş’ın en ikonik uçaklarından biriydi ve 1962 Küba Füze Krizi’nde önemli bir rol oynamasıyla ünlenen bir uçak oldu. Bugün hala ABD Hava Kuvvetleri’nin hizmetinde olan en eski uçaklardan biri olan U-2, ilk uçuşunu 1955 yılında gerçekleştirdi. Test uçuşlarını takiben 1956 yılında Amerikan Hava Kuvvetlerinin kullanımına verildi. Bu uçakların sonuncusu ise 1989 yılında teslim edildi.
U-2 uçağı, yerden tespit edilmesini zorlaştıracak şekilde çok yüksek irtifalarda uçmak için tasarlandı. Öncelikle istihbarat, keşif ve gözetleme vasıtası olarak kullanılması öngörüldü. 69 yıldır havada olan U-2’ler, halen de başarıyla görev yapmaya devam ediyorlar. Amerikan Hava Kuvvetlerinin envanterinde yer alan tek insanlı istihbarat, keşif ve gözetleme uçağı olarak yüksek irtifalarda Amerikan çıkarlarını gözetiyorlar.
U-2 Teknik Özellikleri
U-2 casus uçağı Lockheed Martin’in “Skunk Works” çalışma grubu tarafından F-104 gövdesi referans alınarak, Burbank, Kaliforniya’da büyük bir gizlilik içinde geliştirildi. Uçak, 55.000 feet (daha sonra 70.000 feet – 21.000 metre) üzerindeki ince atmosfer tabakasında uçuş yapabilmek için optimize edildi. Bu maksatla bir yelkenlinin denizde seyrine benzer şekilde bu uçağın da hiç zorlanmadan havada en az güç harcayarak uçabilmesi için yelkenli benzeri kanatlara sahip olması düşünüldü. 1960’ların sonunda uçak gövdesi orijinal yapının üçte birinden daha fazla büyütülerek 63 feet (19 metre) gövde uzunluğuna ve 104 feet (32 metre) kanat açıklığına çıkarılmıştır.
Gövdesinde ağırlıklı olarak alüminyum kullanılan, ses altı süratlerde uçmak için tasarlanan U-2’ler, yaklaşık 3.000 libre (1.350 kg) faydalı yük taşıma kapasitesine sahiptir.
U-2’lerin Kullanımı
Soğuk Savaş’ın simge uçaklarından biri olan U-2’ler sadece Sovyetleri gözetlemek için kullanılmadı. Gözetleme şüphesiz asli göreviydi. Buna ilave olarak haritalama çalışmaları, atmosferik şartları gözetleme ve hatta mahsul ekim planlaması ve arazi yönetimi gibi çeşitli maksatlara hizmet eden fotografik verileri üretmek için de bu uçak kullanıldı. Çok yönlü ve çok maksatlı kullanılan U-2’ler gerektiğinde havada birbirinden çok uzaktaki savaş uçakları arasındaki muhabere irtibatını sağlayan bir röle işlevini bile üstlendiler.
Hava ve uzay teknolojisindeki gelişmelere bağlı olarak uyduların ve insansız hava araçlarının U-2’leri yerini alması öngörülüyordu. Ancak U-2, çok yüksek irtifalarda görev yapabilme yeteneğine başka bir uçağın sahip olmasına izin vermedi. Bir başka deyişle, U-2’ler varken benzer şartlarda görev yapacak başka bir uçak geliştirmekle kimse uğraşma gereği duymadı.
Çuvala Sığmayan U-2 Casusluk Olayları
1 Mayıs 1960’ta Sovyet Toprakları Üzerinde Düşürülen U-2:
1956 yılında hizmete giren U-2, 1 Mayıs 1960 tarihinde Sovyet toprakları üzerinde keşif uçuşu yaparken Sovyetler tarafından düşürülene kadar neredeyse kimsenin bu uçaktan haberi yoktu. 1 Mayıs 1960 günü Pakistan’ın Peşaver kenti üzerinden deneyimli pilot Francis Gary Powers yönetiminde Sovyet topraklarına giren uçak, Sovyet SA-2 füzeleri tarafından vurulduktan sonra Sverdlovsk civarında düştü. Paraşütle atlayan uçağın pilotu Powers ise yere indiğinde köylüler tarafından yakalanarak Sovyet yetkililerine teslim edilmişti. Pilotu sorgulayan Sovyet yetkilileri, Amerikalı pilotun, CIA ile imzaladığı kontrat gereği görevinin Sovyet telsiz ve radar istasyonları ile roket üslerini keşfetmek ve uçuş rotasının ise Pakistan’dan Norveç’e uçmak olduğunu öğrenmişlerdi. Bunun üzerine taraflar arasında bir anda soğuk rüzgarlar esse de sıcak savaşa dönüşecek kadar bu olayı iki taraf da büyütmemeyi yeğledi.
14 Ekim 1962’de Küba Üzerinde Düşürülen U-2:
Ejderha Kadın’a iki sene öncesinde sabıka kaydı açılmıştı. Gary Powers’ın kullandığı uçağın Sovyetler tarafından düşürülmesi sonrasında gelişen hadiseler ABD ile SSCB arasında krize yol açmıştı. Buna rağmen Küba’da idareyi ele geçiren Fidel Castro’yu tekrar Amerikan çizgisine çekmek isteyen Kennedy yönetimi, Kübalılara Sovyetlerin yardım ettiğini, adaya füze tesisleri inşa ettiklerini haber almıştı. Bunu kanıtlamak için ada üzerinde istihbarat, keşif ve gözetleme uçuşlarına ihtiyaç vardı. U-2’ler tekrar sahne almalıydı. Böylece 1962 senesinin Ağustos ayında başlayan ada üzerindeki U-2 uçuşları, adada SSCB’ye ait füze üslerinin var olduğunu ortaya çıkardı. Küba’daki Sovyet füze mevzileri 14 Ekim 1962 tarihinde gerçekleştirilen istihbarat, keşif ve gözetleme faaliyetiyle, U-2’nin pilotu Binbaşı Richard S. Hersey tarafından ortaya çıkarılmıştı. Bundan tam sekiz gün sonra, bir U-2 casus uçağı karadan havaya fırlatılan bir füze tarafından düşürüldü. U-2 Küba üzerinde düşürüldüğünde olaylar dramatik bir şekilde tırmanacakken, yine taralar arasında soğukkanlılık galip geldi.
Çin Üzerinde Düşürülen U-2 Uçakları:
Pekin’deki Çin Halk Devrimi Askeri Müzesini gezenler, 1965 yılında Çin toprakları üzerinde istihbarat, keşif ve gözetleme uçuşu yaparken düşürülen bir adet U-2C’nin (56-6691) enkaz kalıntılarını görebilirler. Diğer düşürülen U-2’leri sergileyecek kadar bulunan kalıntılar önemli görülmemiş olmalı ki, Çin düşürdüğü toplamda 5 adet U-2 uçağından sadece birini ‘kanıt’ olarak sergilemekle yetinmişe benziyor. Geçmişten günümüze Çin toprakları üzerinde toplamda beş adet U-2’nin düşürüldüğünü biliyoruz. Düşürülen U-2’lerin sorumluluğu CIA’ye aitti. Üstelik bu uçakların pilotları Amerikalı değil, Tayvanlıydı. CIA bu uçaklarla yaptığı casusluk faaliyetlerini perdelemek için kullandığı Tayvanlı pilotlara, herhangi bir şekilde uçakları düştüğünde Çin güvenlik birimleri tarafından sorgulanmaları halinde, vermeleri gereken beyanatı ‘meteoroloji araştırmaları yapmak için uçuş yapıyordum’ şeklinde ezberletiyordu.
1) Çin üzerinde düşürülen birinci uçak, 9 Eylül 1962 tarihinde gerçekleştirilen uçuş esnasında, Binbaşı Chen Huai’nin kullandığı 378 kuyruk numaralı U-2C idi. Pilot Huai, uçağının vurulması sonucu yaşamını yitirdi.
2) İkinci uçak ise, 1 Kasım 1963 tarihinde vurulan Binbaşı Yen Chagti’nin uçurmakta olduğu 355 kuyruk numaralı U-2C uçağıydı. Binbaşı Yeh Changti, 1982 yılına kadar esaret altında tutuldu ve sonrasında Çin Hükümetinin kararıyla serbest bırakıldı.
3) Üçüncü uçak, 7 Temmuz 1964 tarihinde düşürülen Yarbay Lee Nanpin’in uçurduğu 362 numaralı U-2G idi. Pilot uçağıyla birlikte yere çakıldı.
4) Dördüncü uçak, 10 Ocak 1965 tarihinde Binbaşı Chang Liyi’nin uçağıydı. Kuyruk numarası 358 kuyruk numaralı U-2C’nin pilotu Liyi de paraşütle atladıktan sonra 10 Kasım 1982’ye kadar, Binbaşı Yen Changti gibi Çin tarafından misafir edildi.
5) 8 Eylül 1967 tarihinde Çin tarafından toprakları üzerinde uçarken düşürülen beşinci uçak, 373 kuyruk numaralı U-2C idi. Yüzbaşı Huang Jungpei’nin kullandığı U-2C, Çin’in kendi üretimi bir yerden havaya füzeyle düşürülen ilk uçak olarak tarihe geçti. Pilot da bu olayla hayatını kaybetti.
U-2’lerin Çin tarafından bolca düşürüldüğü 1962-1967 yılları arasındaki dönemde, Sovyetler Birliği ile Çin arasında işbirliğinin arttığı, Çin’in nükleer programı için Sovyetlerden askeri destek ve gerekli teknolojiyi aldığı bir dönem olarak görülüyordu. Dolayısıyla düşürülen uçaklara rağmen ABD, kendisi için Sovyetlerden sonra yeni bir askeri tehdit ve potansiyel düşman olan Çin üzerinde U-2 casus uçaklarıyla casusluk görevleri yapmaktan vazgeçmedi. CIA, Çin’in askeri üslerinin yerini, denizaltı üslerini ve Çinlilerin o sırada ne tür uçaklar inşa ettiğini öğrenmeye çalışıyordu. U-2 uçakları, Komünist Çin’in yeni başlayan nükleer programı da dahil olmak üzere artan askeri yeteneklerini gözetlemek için Tayvan’a transfer edildi.
70.000 feet gibi çarpıcı ve benzersiz bir irtifada uçabilen U-2’lerin uçaksavarlara karşı koruma sağlayacağı düşünülse de, yerden havaya atılan füzelere karşı bu irtifa da yeterli gelmeyecekti. Yine de sınırlı sayıda füze sisteminin erişebildiği bu irtifalarda uçmak U-2’leri uzun yıllar CIA’in tercih ettiği casus uçağı yaptı. Daha sonra 3 adet U-2 daha Çinliler tarafından düşürüldü. Bu uçuşlar Tayvan ve AB’nin ortak istihbarat operasyonu olarak tarihe geçti. Tayvan’daki Taoyuan Hava Üssü’nden havalanan U-2’ler; Çin anakarası üzerinde 13 Ocak 1962’den 24 Mayıs 1974’e kadar toplamda 220 adet istihbarat, keşif ve gözetleme uçuşu gerçekleştirdi. Bu görevlerde, neredeyse daha önce hiç hava fotoğrafı çekilmemiş olan Çin anakarasının uçsuz bucaksız iç kısımları üzerinde uçuluyordu. Her sortide yaklaşık 100 mil genişliğinde ve 2.000 mil uzunluğunda bir şerit hava fotoğrafı alınıyordu.
Yazının devamı için: TIKLAYINIZ
