Avrupa düzenleyicileri, Avrupa Havacılık Emniyet ajansı test pilotları tarafından Aralık ayı içinde gerçekleştirilecek test uçuşlarının ardından Ocak ayının başında Boeing 737 MAX’in hizmete geri dönmesinin beklendiğini açıkladı.
Reuters’e konuşan Avrupa Birliği Havacılık Emniyeti Ajansı (EASA) Başkanı Patrick Ky, ABD düzenleyicilerinin Mart ayında başlatılan bir uçuş yasağını kaldırmak için kendi kararlarını ne zaman alacağını tahmin etmeyi reddetti, ancak ajanslar arasındaki herhangi bir farkın aylar yerine haftalar olacağını söyledi.
Boeing, Mart ayındaki uçuşlarının durdurulmasına neden olan iki ölümcül kaza sonrasında eğitim ve kokpit yazılımındaki değişiklikleri tamamlayarak yıl sonunda MAX’leri hizmete geri döndürmeyi hedeflediğini belirtti.
ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA) yasağın kaldırılmasında birincil sorumluluğa sahip olup, EASA dahil diğer düzenleyiciler tarafından takip edilmesi beklenmektedir. Ancak diğer kurumların hareketinin yavaş olabileceği konusunda endişeleri olduğu da vurgulamıştır.
EASA İcra Direktörü Patrick Ky Cuma günü geç saatlerde “Benim için her şey yolunda giderse, gelecek yılın başında geri dönüş mümkün olacak. Bugün bildiğimiz kadarıyla, uçuş testlerimizin Aralık ayı ortasında yapılmasını planladık; bu da Ocak ayında hizmetine dönüş kararlarının tarafımızdan alınacağı anlamına geliyor“ dedi.
MAX’ın hizmete dönüşünün mümkün olduğu kadar FAA ile koordine edeceğini, ancak iki kurumun biraz farklı süreçlere ve danışma şartlarına sahip olduğunu ,fade ederek şunları kaydetti;.
“Öyleyse birkaç haftalık bir zaman farkıyla sonuçlanabilir, ancak altı aydan söz etmiyoruz; eğer gerçekleşirse çoğunlukla süreç veya idari tekniklerden kaynaklanacak bir gecikmeden bahsediyoruz.”
Ky, 2016’da Boeing’in iç yazışmalarında yer alan ve uçak üreticisini zora sokan Pilot mesajlarının açıklanmasından kısa bir süre önce konuşuyordu; ancak pazartesi günü, mesajlar hakkında yorum yapmayı reddetti.
Bazı analistler ve sendikaların ortaya çıkan yazışmaların uçağın hizmete geri dönüşünü daha da geciktirebileceğini öne sürmelerine karşın, FAA yetkilileri, Kasım ayının başlarında bir sertifikasyon uçuşu için geçici planları etkilemesini beklemediklerini söyledi. FAA uçuş durdurma yasağının sona ermesi için o uçuştan en az 30 gün gerekebileceğini duyurdu.
Bir Avrupa kaynağı da, doğrudan bir etki belirtisi olmadığının altını çizdi.
İNSAN FAKTÖRLERİ
Bununla birlikte, MAX’ın yerde kalışı için zamanlama tespit edilmemiş olup bir dizi olağanüstü kontrole bağlı.
FAA, tek bir hücum açısı (AOA) sensöründen gelen hatalı veriler nedeniyle MAX’ın burnunu aşağı doğru iten MCAS kontrol yazılımını önlemek için, her iki sensörün de MCAS tarafından değerlendirileceği son bir Boeing sistem güncellemesini bekliyor.
EASA, yalnızca üçüncü bir sensörün sistemi kusursuz hale getirebileceği yönündeki bir önerisini geri almadı, ancak pilot prosedürleri iyileştirmeyi amaçlayan ayrı bir uygulama iş yükünü azaltırsa, endişelerini bir kenara bırakmak için hazır olduğunu söyledi. Hataların “ortalama” bir ekip tarafından yönetilebilir olması gerektiğini belirtti.
Ky, mürettebatın iş yükünün insan faktörü açısından ele alınacağını ve yapılan değişikliklerin bu konuda ne kadar yardımcı olacağının dikkatle izleneceği belirtti.
İş yükü testleri FAA ile birlikte yapılacak, ancak EASA kendi uçuş ve simülatör testlerini yapacak.
Bunlar, EASA’nın yalnızca gelişmiş kokpit prosedürlerine güvenip güvenmeyeceğine karar vermesine yardımcı olacak, böylece pilotlar herhangi bir sensör kesintisi ile kolayca başa çıkabilir veya sensör verilerinin ilk başta kaybolmasını zorlaştırmak için başka bir teknik güvenlik ağı talep edebilir.
Ky, “İkisi tamamlayıcıdır … Daha iyi bir AOA bütünlüğü istiyorsanız, bunun açık bir yolu, yapılması kolay olmayan başka bir sensör daha eklemek olacaktır.” söyledi.
GEÇİŞ SÜRECİ
Ky, üçüncü bir sensörün sisteme dahil edilmesi konusunun tartışılabileceğini sözlerine ekleyerek, azaltılmış pilot aşırı yükü ile uçağın uçuşa verilebileceği bir geçiş dönemi getirmeyi reddetti.
“Pilotların iş yükünü basitleştiren ve kabul edilebilir bir seviyeye ulaşmanızı sağlayan yeni bir operasyonel prosedürünüz varsa …. bu hizmete geri dönüş için yapılabilir” dedi. “Şimdi, bu seviye sadece geçiş döneminden daha uzun bir süre için kabul edilebilir mi? Bu değerlendirmemiz gereken bir şey.”
Ky, iş yükü testlerinin sonucunun da hangi eğitimin gerekli olduğunu etkileyeceğini ifade ederken, küresel düzenleyiciler arasındaki rekabetin dünya çapında pürüzsüz bir hizmet dönüşüne engel olacağı yönündeki kaygıları ise reddetti ve “Düzenleyiciler arasında gerçek bir rekabet yok, “Bu projede aldığımız tüm kararlar teknik kararlardı. Politika yapmıyoruz.” dedi.
Endonezya Son Kaza raporunun yayınlanması sonrasında Düzenleyicilerin kazaları tam olarak anlayıp anlamadıklarının sorulacağını belirten Ky, faktörlerin bir kombinasyonu olacağı görüleceğini,”Kesinlikle tasarım hataları vardı – MCAS asla ilk tasarımdaki gibi tasarlanmamalıydı – ve şanssızlıktı. Boeing, kazaların, MCAS performansının bir bağlantıyı temsil ettiği olay zincirlerinden kaynaklandığını, Pazar günü, 737 MAX’ta, benzer kazaların bir daha yaşanmamasını sağlayacak iyileştirmelerin geliştirildiğini vurguladı.
EASA Başkanı Patrick KY’nin açıklamaları sürecin kesinlikle tüm olumsuzlukların giderilmesinden sonra tamamlanacağını ortaya koymaktadır. Süreçte son adım atılmadan önce sadece düzenleyiciler değil aynı zamanda MAX kullanıcılarının da dahil olduğu bir uzlaşı sağlanması emniyetle uçuşa devam edilebilmesi için gerekmektedir.
İlgili tarafların düşündükleri tüm soruların cevaplanması çok önemlidir.
Emniyetli Uçuşlar dileriz
Eyup Turşucu
Kaptan Pilot (E )
Kaza Araştırma Uzmanı
