EASA, Boeing 737 MAX uçuş testini tamamlayarak, uçuşu durdurulan uçağın güncellenmiş eğitimine ilişkin ortak düzenleyici kurum değerlendirmelerinin önünü Eylül ayının sonlarına doğru açmış oldu.
EASA’nın çalışmaları, Boeing’in 737-7 geliştirme uçağı 1E001 ile Vancouver, Kanada’da gerçekleştirildi.
Avrupa Emniyet Ajansı 11 Eylül’de, “Uçağın hizmete geri dönüşü için değerlendirilmesinde bir sonraki adım olarak, EASA şu anda Müşterek Operasyonlar Değerlendirme Kurulu’na (JOEB) hazırlık olarak uçuşlar sırasında toplanan verileri ve diğer bilgileri analiz ediyor” dedi.
JOEB çalışmaları, Brezilyalı, Kanadalı, Avrupalı ve ABD’li pilotların ve düzenleyicilerin katılımını ile 14 Eylül’de Londra Gatwick Havaalanında başlayacak ve yaklaşık 10 gün sürecek. Kurul, pilotlar için önerilen MAX eğitimini değerlendirecek ve minimum eğitim müfredatı oluşturacak FAA liderliğindeki Uçuş Standardizasyon Kurulu (FSB) raporunu besleyecektir.
EASA, uçuşlarla ilgili herhangi bir ayrıntı yayınlamadı. Flightradar24 izleme verilerine göre 1E001’in uçuşunun 2 saat 27 dakika ile gerçekleştiğini gösteriyor. 10 Eylül’de Vancouver Uluslararası Havaalanı’nda başlayan ve sona eren uçuş uçuş profili, MAX’ın güncellenmiş uçuş kontrol bilgisayarı (FCC) yazılımının denenmesiyle tutarlı olacak bir dizi dar dönüş ve birkaç irtifa değişikliğini içeriyordu. Boeing, 18 ay önce modelin küresel olarak uçuşunun durdurulmasına yol açan iki ölümlü kazadan öğrenilen derslere dayanarak, manevra karakteristiklerini artırma sisteminin uçuş kontrol modu da dahil olmak üzere yazılımı değiştirdi.
FAA, MAX için gerekli değişiklikler konusunda Boeing ile birlikte çalışan ana düzenleyici kurum olmuştur. Ancak EASA ve Transport Canada da dahil olmak üzere diğer bazı düzenleyiciler kendi incelemelerini yapacaklarını söylemişti. EASA’nın test uçuşları ve geçtiğimiz ay Kanada düzenleyici otoritesi tarafından tamamlanan bir dizi test uçuşu bu sürecin bir parçasıydı.
Avrupalı düzenleyiciler, “EASA, FAA ve Boeing ile yakın işbirliği içinde, Boeing 737 MAX uçağını mümkün olan en kısa sürede ancak bunun emniyetli olduğuna ikna olduktan sonra hizmete sokmak için istikrarlı bir şekilde çalışıyorlar.” dedi.
Düzenleyiciler, JOEB ve FAB’in ötesinde MAX’i onaylamadan önce atılan temel adımlar arasında, operatörler için gerekli adımları detaylandıran bir uçuşa elverişlilik direktifinin de (AD) tamamlanmasıdır. FAA, Ağustos ayında Boeing’in güncellenmiş FCC yazılımının kurulması, birbirine çok yakın olduğu düşünülen kablo demetlerinin değiştirilmesi ve tüm MAX pilotlarının revize edilmiş eğitime tabi tutulması gibi ana adımları özetleyen bir taslak AD yayınlamış ve 21 Eylül’e kadar kamunun yorumuna açılmıştı.
Taslak AD için şimdiye kadar, çoğunlukla havacılık sektöründe olmamalarına rağmen seyahat ettikleri için MAX ile ilgilenen kişilerden 130 yorum toplandı. Birçok yorumcu, önerilen değişikliklerin kendilerini bir MAX ile uçmaya ikna etmek için yeterli olmadığını söylüyor.
Teknik analizi veya önerilen değişiklikler için eklemeleri içeren birkaç yorum arasında, Boeing’in değiştirmeyi önerdiği Airspeed Unreliable hızlı başvuru el kitabı (QRH) kontrol listesini daha da değiştirmeye yönelik bir Ortak Avrupa MAX Operatörler Grubu (JEMOG) önerisi var.
Norveç, Ryanair, Smartwings ve TUI dahil 10 Avrupalı MAX müşterisini temsil eden grup, “Airspeed Unreliable için revize edilmiş QRH kontrol listesinde, otopilota giriş maddesi üzerine bir uyarı ifadesi eklenmesini tavsiye ediyoruz” önerisinde bulunurken, “Bu açıklamanın amacı, hatalı göstergeler devam ederken mürettebatın otopilot’a girilmesi halinde riski vurgulamak olacaktır.” değerlendirmesi yapıldı.
JEMOG’un önerdiği QRH ekinde: “Otopilota girilmesinden sonra, yunuslama, yatış ve hava hızı dahil olmak üzere uçak uçuş yolunun amaçlandığı gibi yanıt verdiğini doğrulayın.” ifadesi yer almaktadır.
Taslak AD’ye ilişkin yorumlar gözden geçirilecek ve FAA son talimatı hazırlarken dikkate alınacaktır. ABD otoritelerinin hizmete dönüş planında bir zaman sınırı yoktur. Boeing, ilk düzenleyici onaylarının yıl sonundan önce geleceği konusunda ihtiyatlı bir iyimserlik sergilemekte, ancak şirket, süreci düzenleyicilerin yönlendirdiğini ve her otoritenin hava sahasında ticari uçuş için MAX’i ne zaman serbest bırakacağına dair kendi kararını vereceğini vurgulamaktadır.
FAA ve diğer kurumlar MAX’ı 2020’nin sonlarında tekrar uçmak üzere serbest kılsalar bile, 2020’de ticari uçuşlara geri dönüşü şüpheli olmaya devam etmektedir. Nihai bir AD’nin yayınlanması halinde, MAX’lerin operasyona başlamadan önce operatörler için haftalarca sürecek bir çalışma başlayacaktır. MAX’ler uçuşa serbest kılındıktan sonra havayollarının karşılaşacağı görevler arasında; her bir uçağa yazılımın yüklenmesi, uçuş ve bakım kılavuzlarının güncellemesi ve ilgili onaylar, pilot eğitimi ve uçuş programlarına ve rezervasyon sistemlerine geri entegre edilmesi sayılabilir.
Haberde verilen bilgilerden MAX’in ticari uçuşa geri dönebilmesi için sona gelindiği değerlendirilmektedir. FAA, CANADA ve EASA tarafından yapılan test uçuşlarında problem yaşanmadığı ifade edilmektedir. Bununla beraber yazılımın uçaklara yüklenmesi, her bir uçağın test uçuşunun gerçekleştirilmesi, pilotların MAX farklılık eğitimlerinin tamamlanarak simülatör uçuşlarının yapılması ve tüm dökümanlarda değişikliklerin tamamlanarak yayımlanması yıl sonunu bulacaktır diye düşünülmektedir.
Sağlıkla Emniyetli Uçuşlar dileriz
Eyup Turşucu
Kaptan Pilot (E)
Kaza Araştırması Uzmanı
