Geçtiğimiz hafta sonu Alaska Havayolları ve United Airlines, Boeing Max 9 uçaklarından bazılarını uçurmaya yeniden başladı; bu uçakların tümü, 5 Ocak’ta Max 9’un kapı panelinin havada patlamasının ardından yere indirildi.
Havayolları, düzenleyiciler ve Boeing, federal olarak onaylanmış bir denetim ve bakım sürecinin ardından uçakların güvende olduğunu iddia etse de eleştirmenler, uzun süredir sorunlu olan Max’ler hakkında ciddi soruların devam ettiğini öne sürüyor.
Boeing Max 8, 2018 ve 2019’da 346 kişinin ölümüne yol açan iki kaza yaşadı.
Boeing’in eski üst düzey yöneticilerinden Ed Pierson, “Kesinlikle bir Max uçağını uçurmazdım. Bunların inşa edildiği fabrikada çalıştım ve çalışanların uçakları kapıdan dışarı çıkarmaları konusunda baskı altında olduklarını gördüm. İlk kazadan önce onları kapatmaya çalıştım.
Boeing ve Federal Havacılık İdaresi’nde (FAA) eski bir mühendis olan Joe Jacobsen ise “Aileme Max’ten uzak durmalarını söylerdim. Gerçekten herkese söylerdim.” dedi.
Havacılık emniyeti uzmanları, patlamanın üreticideki daha derin bir sorunun en son örneği olduğuna dikkat çekti. Şirketin kültürel bir değişime ihtiyacı olduğunu söylüyorlar.
Pierson, Max 9’un hizmete geri dönmesinin “kötü karar vermenin bir başka örneği olduğunu ve kamu güvenliğini riske attığını” söyledi.
Boeing, Pierson’un sözleri hakkında herhangi bir yorumda bulunmadığını bildirdi.
Geçtiğimiz hafta Federal Havacılık İdaresi yetkilileri, yerde bulunan 171 uçağın belirli inceleme ve onarımlardan geçmesinin ardından Max 9 uçağının tekrar uçmasına izin verileceğini açıklamıştı. Bu uçakların çoğu Alaska Airlines ve United Airlines’a ait.
Eski FAA mühendisi Jacobsen, uçakların tekrar uçmasına izin vermenin “erken” olduğunu söyledi ve kendisinin ve diğer güvenlik savunucularının yıllardır hem Max 8 hem de Max 9’daki çok sayıda emniyet sorunu hakkında alarma geçtiğini belirtti.
Jacobsen, “Bir seferde bir sorunu çözüp sonra bir sonrakini beklemek yerine hepsini çözün” dedi. Bunu, bir sonraki sorunun ortaya çıkmasını bekleyerek köstebek vurma oyununa benzetti:
“Belki bir haftadır. Belki bir aydır.”
Geçen yıl Seattle Times, Max’lerin motor buzlanma önleme sisteminde ciddi bir kusur olduğunu bildirdi . FAA, pilotların kusurlu sistemin kullanımını beş dakikayla sınırlaması gerektiği konusunda uyardı, aksi takdirde enkaz kopabilir ve bu da “uçağın kontrolünün kaybedilmesine neden olabilir.” Reuters’in haberine göre Boeing, Max 7’deki buzlanma önleme sistemi için FAA’dan mühendislik muafiyeti talebinde bulundu ancak Pazartesi günü bu talebi geri çekti.
Boeing Ticari Uçaklar CEO’su Stan Deal, geçen hafta çalışanlara gönderdiği bir mesajda, “Uzun vadeli odak noktamız, müşterilerimizin, düzenleyici kurumlarımızın ve uçan halkın güvenini yeniden kazanabilmek için kalitemizi artırmaktır. Açıkçası onları hayal kırıklığına uğrattık” ifadelerini kullanmıştı.
Alaska, yaptığı açıklamada, “737-9 MAX uçaklarımızın her biri, yalnızca sıkı denetimler tamamlandıktan ve her bir uçak, FAA gereklilikleri uyarınca uçuşa elverişli kabul edildikten sonra hizmete geri dönecektir” açıklamasında bulundu.
United İcra Kurulu Başkanı Scott Kirby, yaptığı açıklamada, “Her zaman yaptığımız gibi, tüm filomuzun güvenilir ve her şeyden önemlisi emniyetli olduğundan emin olmak için Boeing ve FAA ile yakın işbirliği içinde çalışmaya devam edeceğiz. Bunu aklımızda tutarak, Boeing’in süreçlerine girdi sağlamak üzere Renton, Washington’daki Boeing tesisine müfettişler gönderiyoruz” dedi.
FAA Yöneticisi Mike Whitaker geçen hafta yaptığı açıklamada, “Açık konuşayım: Bu, Boeing için normal işlere geri dönmeyecek. Gördüğümüz kalite güvence sorunları kabul edilemezi Bu nedenle üretim ve üretim faaliyetlerini yakından inceleyen ve izleyen daha fazla sayıda gözlemcimiz sahada olacak.” şeklinde konuştu.
FAA ayrıca Boeing’in 737 Max 9 da dahil olmak üzere Max filosunun üretimini genişletmesine izin vermeyeceğini belirtti.
Ulusal Ulaşım Güvenliği Kurulu’nun, Uçuş 1282’nin havada kabin paneli patlamasıyla ilgili soruşturması devam ediyor.
Boeing soruşturmada işbirliği yapma sözü verdi. Olayın ardından İcra Kurulu Başkanı David Calhoun, “nitelikli bir kaçış” yaşandığını kabul ederek çalışanlara “Bu olay bir daha asla gerçekleşemez” dedi.
“Havacılık Güvenliği Vakfı’nın genel müdürü Pierson, Boeing Max uçaklarındaki güvenlik sorunlarının bu olayın çok ötesine geçtiğini söyledi. Eylül ayında grup, havayollarının Max 8 ve Max 9 uçaklarındaki ciddi güvenlik sorunları hakkında FAA’ya 1.300’den fazla rapor sunduğunu ortaya koyan bir çalışma yayınladı.
Pierson, “2018 ve 2019’da (Boeing’de) kazaların habercisi olan aynı sorunlar hala mevcut. Bu, paranın her şey olduğu bir kültür. Başarıyı kaç tane kaliteli uçağın teslim edildiğine değil, kaç tane uçağın teslim edildiğine göre ölçüyorlar. Bunların hepsini hesaba kattığınızda, bu sadece bir felaketin yaşanmasını bekliyor.”
Jacobsen, Boeing’in kültürel bir sorunu olduğunu kabul ederek, şirketin “karını maksimuma çıkarmaya çalıştığını” ve “en düşük teklif vereni tercih ettiğini. Son 20 yıldır sürekli olarak teknik mühendislik yerine finans mühendisliğine yöneldiler” tespitinde bulunda.
2019’da Etiyopya’da 157 kişinin ölümüne yol açan Max 8 kazasının kurbanlarının ailelerini temsil eden avukat Robert A. Clifford, FAA’yı Max 9’un uçmaya devam etmesine izin verdiği için eleştirdi.
“FAA’yı herhangi bir Boeing 737 Max üretim genişlemesini durduracağını söylediği için alkışlasak da, Kongre ve düzenleyiciler acil duruşmalar yapana kadar Max 9 denetim talimatlarını temize çıkararak, uçakların yere indirilmesinin önünü açarak şirketi ödüllendirmemelidir.” dedi
FAA, Pierson ve Clifford’un sözlerine ilişkin yorum talebine yanıt vermedi.
Hem United hem de Alaska, 5 Ocak’taki uçuştan sonraki haftalarda kurum içi incelemeler sırasında Max 9 uçaklarında gevşek cıvatalar bulduklarını bildirmişti .
Pierson, Boeing Max konusunda kapı paneli incelemelerinin ötesinde çok daha fazla eyleme ihtiyaç olduğunu söyledi.
“Birkaç parçası düşmüş yeni bir arabanız olduğunu ve üreticinin ona bakmaya gittiğini ve birkaç parçasının daha düştüğünü bulduğunu düşünün. Gidip tamir ediyorlar ama o arabada başka bir şeyin uygunsuz şekilde yapılmış olma ihtimali var mı sence?” diyen Pierson şu söyle dedi.
“Şimdi bunu 100 kat büyütün.”
