Bilindiği gibi Eskişehir ve havacılık ayrılmaz bir bütündür. Kent insanı Kurtuluş Savaşı’ndan başlayarak, jet dönemine kadar uçakların sesi, havası, kültürüyle vb. ayrılmaz parçadır.
Eskişehir’in havacılık kültüründe kahramanlarına sahip çıkmak vardır, vefa vardır. Her daim onlarca havacı saygıyla yad edilmiştir unutulmamıştır.
İşte bu bağlamda Eskişehir’in bilinmeyen kahraman pilotu Abdülhalim Canko’yu bir kez daha tanıyalım.
Yazarımız Mustafa Kılıç’ın kaleminden;
Kurtuluş Savaşı sırasında Halim adını kullanmaya başlamış. Çetin geçen savaş günlerinde adının uzunluğu, kayıtlar için zaman harcadığı düşüncesinde olmuş. Sivil pilotluğa geçişi ile birlikte Halim adının askeri kayıtlarda görmeye başlıyoruz. Cana yakınlığı ve dostlukları sayesinde kendisine “Canko” lakabı takılmış. 1934 soyadı kanunu ile birlikte Canko soyadını almış. Bir başka lakabı ise “ Pöstekili Halim”, uçuşlara giderken pilot koltuğuna pösteki koyduğu için.
1889 yılında Makedonya’nın Manastır şehrinde dünyaya gelir. İlk ve ortaokulu Manastır’da bitirir. Ailece anavatana dönerler ve Afyon’a yerleşirler.1913 yılında liseyi bitirdikten sonra Ekim ayında İstanbul Küçük Zabit okuluna girmiştir. 29 Ekim 1915 tarihinde ise mezun olur. Küçük Zabit Abdulhalim Bey mezun olur olmaz gönüllü olarak Yeşilköy Tayyare Mektebine katılır. Buradan 5 Ekim 1916 tarihinde pilot kıdemli çavuş (Astsubay) olarak mezun olur. 1. Dünya Savaşı sırasında birçok cephede savaş pilotu olarak üstün görevler yapan Abdulhalim Bey, 1919 yılında Mustafa Kemal’in Anadolu’da başlattığı Kurtuluş mücadelesine katılmak üzere Konya hava bölüğüne gider. Artık o da Kurtuluş Savaşı boyunca sivil pilot olarak görev yapacaktır. 16 Ocak 1921 tarihi onun terhis edildiği ve sivil pilot olarak göreve başladığı tarihtir.
Kurtuluş Savaşında birçok başarılı uçuş yapan Abdulhalim Bey, Cumhuriyetin ilanından sonra da Eskişehir’de ve Kayseri Tayyare Fabrikasında test pilotu olarak görev yapmıştır. Uçuculuk hayatı boyunca birçok madalya ve takdirname alan Abdulhalim Bey soyadı kanunu çıkınca Canko soyadını alır. İsmi de Halim olarak kısaltılır. ( Eskişehir Tepebaşı Belediyesinden İsteğimdir! )
Canko ailesi üç kuşaktır Fatih Mahallesinde ikamet etmektedirler. Halim Canko’nun çocukları ve torunları Fatih Hürriyet ilkokulunda okudular. Ailenin evi de halen Hürriyet İlkokulunun yanındadır.
O parka önceki yıl “PİLOT HALİM CANKO PARKI” adı konulması için Tepebaşı Belediyesine müracaat edilmiş; Belediye meclisi çok istemesine karşın haklı nedenler ile parka istenilen ismin verilemeyeceğini bildirmiş.
Madem öyle o zaman Kahraman pilotumuzun yaşadığı eve çok yakın olan Sıhhiye Kavşağına “PİLOT HALİM CANKO MEYDANI” adı verilmelidir. Aksini düşünmek için herhangi bir gerekçe var mı?
Tepebaşı Belediyesi Başkanı Sayın Dt. Ahmet Ataç ile Meclis üyelerinin pilotumuzun aziz hatırasına sahip çıkacağını biliyoruz, bekliyoruz.
NOT 1: Bir Eskişehirli olan Havacılık Tarihi Araştırmacısı – Yazarımız Mustafa Kılıç’ın, Halim Canko için kaleme aldığı yazısını bu linkten okuyabilirsiniz. ( HAVACILARIN GERÇEK USTASI)
NOT 2: Mustafa Kılıç dostumuzun Halim Canko’yu tüm yönleriyle bize tanıttığı değerli çalışmasını da tavsiye ediyoruz. (Mustafa Kılıç’ın Yeni Kitabı ‘BENİM DEDEM TAYYARECİ – HALİM CANKO’ Yayımlandı
