USA TODAY’den Chris Woodyard’n haberine göre, Federal Havacılık İdaresi, bir test pilotunun iki 737 Max kazasında tespit edilen uçuş kontrol sistemi ile ilgili “korkunç” sorunları açıkladığı 2016 elektronik mesaj alışverişi konusuda düzenleyicilere bilmeden yalan söylediği ve bu konuda Boeing’den cevap talep ediyor.
FAA Yöneticisi Steve Dickson, Boeing’in CEO’su Dennis Muilenburg’a, mesajların neden Boeing’in onları ortaya çıkardığı aylar öncesinden değil sadece bir gün önce iletildiğini bilmek isteyen kısa bir mektup göndererek“Açıklamanız hemen beklenmektedir” diye yazdı.
İlk kez 1960’larda uçtuğu günden beri gelişen jet uçağının en son modeli olan 737 Max, Lion Air tarafından uçurulan bir 737 Max’in düşerek 189 yolcu ve mürettebatın hayatını kaybettiği kazanın ardından 5 ay sonra Mart’ta Etiyopya Havayolları’nın kazası ve 157 yolcu ve mürettebatın hayatını kaybetmesi sonucu dünya çapında uçuşu durduruldu.
Max’in önceki B737’lerden farklı performansa sahip olması için daha büyük motorlara sahip olması gerekiyordu. 737’nin önceki modellerindeki gibi uçmalarını sağlamak için MAX’e eklenen bir yazılım olan Manevra Karakteristikleri Artırma Sisteminin (MCAS) performansı her iki kazanın sebebi olarak dikkat çekti..
Hem Etiyopya hem de Lion Air jet uçağı pilotları, bazı durumlarda otomatik olarak devreye giren MCAS ile mücadele ettiler. Onlar uzak tutmak için çabalarken MCAS uçağa burun aşağı kumanda vermeye devam etti.
Boeing tarafından, “eski çalışan” olarak nitelendirilen 737 baş test pilotu Mark Forkner Kasım 2016’da ki mesaj alışverişinde, uçuş simülatöründe yapılan test uçuşuna referansta vererek, MCAS’ın “simülatörde coşkulu bir şekilde hareket ettiğini” yazmış, “4000 feet, 230 knot ile uçarken uçak deli gibi trim yapmaya başladı, Ne oluyor diye şaşırdım” demekteydi.
İş arkadaşı Forkner, “temelde düzenleyicilere bilmeden yalan söyledi, karşı koymada hızlı olmasına rağmen bunun simülatör deneyimine dayandığını ” söyleyerek, “Hiç kimse bize bu durum hakkında bilgi vermedi”dedi.
FAA’nın daha sonra gönderdiği bir e-posta dizisinde, Forkner, Mart 2016’da FAA’ya, uçuş ekibi kullanım kılavuzlarında(FCOM) MCAS sisteminden bahsetmenin gereksiz olduğunu, çünkü MCAS’ın uçağın her iki uçuş kontrol bilgisayarında da bulunduğunu belirtti. şeffaf bir şekilde ve sadece nadir durumlarda düzeltme kumandası vermek için tasarlanmıştır. Pilotlar ise, MCAS sisteminin varlığından Lion Air kazası sonrasında haberdar olduklarını dolayısı ile o zamana kadar onlardan gizli kaldığından şikayet ediyorlardı.
30 Ekim’de Meclis Ulaştırma ve Altyapı Komitesine 737 Max ile ilgili sıkıntılar konusunda ifade vermesi planlanan Muilenburg için bu durum büyük bir komplikasyon haline gelebilir.
FAA, Meclis komitesi ve diğer yetkililer, MCAS’ın 737 Max için nasıl geliştirildiğini ve onaylandığını araştırmaktadır.
Açıklamalara tepki olarak Boeing, 737 Max’in tekrar hizmete girmesi için çaba harcadığını ve soruşturmada sürdürdüğü işbirliğinin bir parçası olarak belgeyi Meclis Komitesine bıraktığını söyledi.
B737 MAX kullanıcısı ABD hava yolu operatörlerinden en büyük ikisi American ve Southwest Airlines’ın Pilotlar Sendikasyetkilileri dehşete düştü.
Southwest Havayolları Pilotlar Birliği Başkanı Jon Weaks, “Boeing’in pilotlarının, hükümet düzenleyicilerini ve diğer havacılık uzmanlarını 737 Max’in emniyeti konusunda yanlış yönlendirdiğine dair önemli bir delil” derken,. “Şirketin ihmal ve sahtekarlıklarının uçan halkı riske soktuğu açıktır.” ifadesini kullandı.
Amerikan Müttefik Pilotlar Birliği sözcüsü Dennis Tajer ise “Boeing’in içinde bu durumu korkunç bir şey olarak tanımlayan birinin bulunması çok ciddi” dedi. “Hangi şartlar altında MCAS’nin hatalı çalıştığını bilmek istiyoruz, böylece MCAS sisteminde yeni bir şey olup olmadığını tespit edebiliriz” tespitinde bulunan Tajer, sendikanın konuyla ilgili olarak FAA Başkanı Dickson’nın arkasında olduğunun altını çizerek,“FAA’ya bir emniyet kültürü ortağı olarak güveniyoruz.” vurgusunda bulundu.
*
Konuyla ilgili görüşlerim şöyle;
Boeing CEO Dennis Muilenburg’in 30 Ekim günü Meclis Komisyonuna bilgi vermek üzere çağrıldığı bilgisinin hemen arkasından yaklaşık 3 sene evvel gerçekleştirilmiş şirket içi e-mail yazışmalarının ortaya çıkması ve bu bilgilerin MCAS sorunlarının bilinir olduğunun ortaya çıkması bundan sonraki süreçte sadece teknik değil aynı zamanda etik açıdan da Boeing’i sorgulanır hale getireceği değerlendirilmektedir. 30 Ekim toplantısı tüm havacılık sektörü tarafından takip ediliyor olacaktır.
Haberde yer alan “MCAS bilgisinin FCOM’da yer almasının gerekli olmadığı” savı asla kabul edilemez bir görüştür. Uçuşu etkileyecek bir sistem veya yazılım eklendiğinde bu bilgilerin , varsa acil durum uygulamalarının ilgili dökümanlarda yer verilmesi gerekir. Devam eden süreçte yargıda bu soruya yer verileceğini ümit ediyoruz.
Emniyetli Uçuşlar dileriz
Eyup Turşucu
Kaptan Pilot (E )
Kaza Araştırma Uzmanı
