Federal Havacılık İdaresi’nin bir üst düzey yetkilisi Salı günü Reuters’e verdiği demeçte, Federal Havacılık İdaresi’nin Boeing 737 MAX 7’yi sertifikalandırmak için “belirli bir zaman çizelgesi” olmadığını, bununla birlikte uçak üreticisinin sertifikasyonun bu yılın sonuna kadar gerçekleşmesini ümit ettiği bilgisini verdi.
FAA Yöneticisi Michael Whitaker, ajansın en çok satan MAX’ın en küçük versiyonununun gereken tüm veriler elde edinildiğinde ve emniyetli olduğundan emin olunduğunda onaylanacağını söyledi.
Whitaker ayrıca, MAX 7 ve diğer projeler hakkında durumları hakkında, bu süreçte ortaya çıkan sorunları anlayabilecek şekilde bilgilendirildiğinden emin oldukları bilgisini verdi. Karşılaşılan sorunlar üzerinde çalışıldığını ve bunun devam edeceğini vurguladı.
Boeing, program sürecinin zamanlama tahminlerinin değişip değişmediği konusunda yorum yapmaktan kaçındı.Şirket, sertifika süreci boyunca çalışılırken FAA’nın liderliğinin takip edileceğini, tüm sertifika gerekliliklerinin ne zaman karşılandığı bilgisinin FAA tarafından bildirileceğini belirtti.
Şirket yöneticileri Ekim ayında programın değişmediğini, ayrıca daha büyük versiyon 737 MAX 10’un sertifikasyonunun da beklendiğini bildirmişlerdi. MAX 7’nin en büyük müşterisi olan Southwest Airlines, geçen ay FAA’nın uçağı Nisan ayına kadar onaylamasını beklediklerini söylemişlerdi.
Boeing şu anda, hizmetteki MAX 8 motorlarının yapısı ile aynı olan MAX 7’nin motor kaportası hava alığı ve motor buzlanma önleme sistemi ile ilgili olarak, belirli düzenlemeler için muafiyet sağlamaya çalışmaktadır.
31 Mayıs 2026’ya kadar geçerli olacak olan muafiyet, MAX 7 sertifikasyonuna izin verirken, Boeing aynı zamanda motor kaportasında yapısal hasara neden olabilecek motor buzlanma önleme sisteminin aşırı ısınmasını içeren sorunları düzeltmek için gerekli olan her iki sistem için de tasarım değişikliklerinin onayını içermektedir. FAA, önerilen muafiyete ilişkin öneri ve yorumları 26 Aralık’a kadar kabul edecektir.
FAA geçen ay yaptığı açıklamada, 2018 ve 2019’daki iki ölümcül MAX kazasına sebep olan sistem gibi önemli uçuş kontrol tasarımı değişikliklerinin “büyük değişiklikler” olarak değerlendirilmesi gerektiğini söyledi.
2020’nin sonlarında Kongre, üreticilerin doğrudan pilot girişi veya komutları olmadan uçuş kontrollerini manipüle eden sistemler hakkındaki bilgiler gibi emniyet açısından kritik bazı bilgilerin açıklanmasını zorunlu kılmak da dahil olmak üzere, FAA’nın yeni uçakları nasıl sertifikalandıracağı konusunda reform yapan kapsamlı bir yasayı kabul etmişti. Kongre’nin 2020 tarihli bir raporunda “Boeing’in, MAX tasarımında ve geliştirilmesinde başarısız olduğu ayrıca FAA’nin de, Boeing’i denetlemede ve uçağın sertifikasyonunda başarısız olduğu bilgisine yer verilmişti.
Whitaker, FAA’nın süreci sürekli olarak iyileştirmesinin, sertifikasyonla ilgili sorunlar ortaya çıktıkça görünürlüğünü artırmak için başka yollar araması gerektiğini söyledi. FAA’nın aynı zamanda yeni teknolojileri de düşünmesi gerektiğini ve bunların emniyetli olduğunun doğrulanması gerektiğini söyledi. Whitaker ayrıca MAX kazalarının FAA’nın daha yüksek düzeyde dikkatli olması gerektiği gerçeğini vurguladı.
Havacılık sektöründe uçak üretiminde bilhassa Boeing ve Airbus arasında ciddi bir rekabet olduğu gerçeği apaçık ortadadır. Dolayısıyla bilhassa yeni model üretimlerde ve büyük değişimlerde rakiple arayı açıp öne geçebilmek için bazı risklerin göze alındığının söz konusu olduğu gerçeği MAX projesinde 2 kaza ile ortaya çıkmıştı. Üretici bir takım nedenlerle hata yapabilir ama iyi bir denetim sistemi bu hataları görüp gerekli düzeltmelerin yapılmasını sağlayabilmelidir. Maalesef MAX kazaları sonrasında Kongre araştırma/soruşturmalarında Üretici hataları, nedenleri ve denetim sürecindeki hatalar tespit edilmişti. Sonrasındaki süreç herkesçe bilinen sonuçları ortaya çıkarmıştı. Bu süreç yaklaşık 2 sene sürmüş ve tekrar emniyetli uçuşlar başlayabilmişti.
Türkçemizde bu tip olaylar için özlü sözlerimiz vardır şöyleki; “Bir musibet bin nasihatten iyidir” görünen o ki MAX 8 projesinde “bir an evvel ve sorunsuz” hizmete verilebilmesi için göz ardı edilen sorunlar 2 musibet KAZA sonrasında çözülebilmişti.
Havacılık sektöründe süreçlerin her birindeki tehditler öngörülebilmeli ve gerekli tedbirler önceden alınmalıdır. Bu sayede sürdürülebilir emniyetli operasyon sağlanabilecektir.
Emniyetli uçuşlar dileriz
Eyup Turşucu
Kaptan Pilot(E)
Kaza Araştırma Uzmanı
