Havacılık denildiğinde genellikle akla ilk gelen işler pilotluk ve hosteslik. Bir de dispeçerler var. Onları yerdeki pilotlar olarak nitelendirmek mümkün.
Havacılık, günümüzün en gözde sektörlerinden biri, belki de birincisi. Sektörün Türkiye’de son yıllarda hızlı bir gelişim kaydetmesi, havacılık ve uzay teknolojisinde yaşanan ilerlemeler, Türk Hava Yolları (THY) başta olmak üzere havayollarının filolarının büyümesi ve son olarak İstanbul’da üçüncü havalimanının yapımının hızla devam etmesi gibi etkenler sektörün personel ihtiyacını belirgin biçimde artırdı. Elbette gençlerin sektöre olan ilgisini de…
Havacılık denildiğinde genellikle ilkin akla gelen işler pilotluk, hava trafik kontrolörlüğü veya kabin memurluğu, yani hosteslik. Ama bir de dispeçerlik olarak adlandırılan uçuş harekât uzmanlığı var. Uçuşun beyni işlevini gören dispeçerler, uçuşun bütün altyapısını sağlayarak, bu hazırlıkların sonunda detayları açıkça izah eden ‘uçuş planı’ denilen resmi belgeyi kaptan pilota sunup onunla birlikte imzalayan kişi. Dolayısıyla kaptanla uçuştan aynı derecede sorumlu.
Duha Havacılık Akademisi’nin kurucusu Berrin Ergin ve Eğitim Müdürü İlkim Ceren Oktay ile konuyu konuştuk. Ceren Oktay, yaklaşık 11 yıldır sivil havacılık sektöründe. Hem dispeçer, hem de pilot. Son yıllarda ise havacılık eğitmenliğine gönül vermiş, bu işi yapmaya başlamış.
Ergin ve Oktay dispeçerliğin yani uçuş harekatı uzmanlığının öneminin altını çiziyor: “Dispeçer, kaptan pilotla eşit derecede uçuştan sorumlu kişidir kısaca. Havacılık deyimiyle ‘ground pilot’ yani ‘yerdeki pilot’. Bu, uçuşun beyni olarak da nitelendirebileceğimiz bir görev. Pilotlar, fiziken uçağı güvenli bir şekilde uçurmak gibi stresli bir işle uğraşırken dispeçerler uçuşun alt yapısını önceden onlar için hazırlar. Her uçuş için ayrı ayrı rota çizer, bu rotalarda kullanılan navigasyon cihazlarını, bunların kullanılış yöntemlerini, uçulacak seviyeyi ve buradaki hava şartlarını inceler, risk analizlerini yaparlar. Varış meydanı ve inişin mümkün olamaması durumunda alternatif meydanlardaki uçak/ pist dayanıklılıklarını ve uygunluğunu, hava koşullarını, frenleme durumunu değerlendirir, yer hizmetlerini organize ederler. Dispeçer sadece bununla kalmaz uçağın ne kadar yolcu, kargo, bagaj alabileceğine dair ağırlık hesaplamalarından ve buna bağlı olarak mevcut uçuşa dair uçağın ne kadar yakıt alması gerektiği gibi kritik hesaplamalardan da sorumludur. Tüm bu hazırlıkların sonunda detayları açıkça izah eden ‘uçuş planı’ dediğimiz resmi belgeyi kaptan pilota sunar ve birlikte imzalarlar.
Dispeçer, ayrıca tüm uçuş boyunca komünikasyonu sağlayarak, uçuş emniyetini etkileyecek herhangi bir değişikliği kaptan pilota bildirmekten de sorumludur. Gerektiğinde bir uçuşun gecikmesinden ya da iptal edilmesinden ve uçuş emniyetini sağlamak için yapılacak her türlü operasyon kararlarını almaktan sorumludur.”
(Olkan Özyurt)
