Federal Havacılık İdaresi başkanı Steve Dickson Çarşamba günü yaptığı açıklamada iki ölümlü kaza sonrasında, Boeing’in 737 MAX jetinde hata yaptığını, ancak senatörlerin FAA’nın siyasi engelleme yaptığı suçlamasını reddetti.
346 kişinin yaşamını yitirdiği Endonezya ve Etiyopya’daki kazaların ardından B737 MAX uçağının sertifikalandırma sürecinin araştırılmasına bağlı olarak Mart 2019’dan bu yana uçuşları durdurulmuştu.
Senato Ticareti Komitesi’nde uçak sertifikasyonu konulu duruşmada özellikle Dickson’ın “Hatalar yapıldı” ifadesinin ardından, Senatör Ted Cruz, “sorumluluktan kaçınma” yöntemi olarak değerlendirdi. Cruz, “Bilinmeyen biri, yansıması olmayan öngörülmemiş hatalar yaptı” dedi. “Hangi hatalar yapıldı ve bunları kim yaptı?”
Bunun üzerine Dickson, “Üretici hata yaptı ve FAA gözetim esnasında hata yaptı.” Dedi. Dickson daha sonra Boeing’in, kontrol kazanmak için savaşan pilotlar olarak her iki kazada da yeni geliştirilen uçuş kontrol sistemi uçağın burnunu tekrarlı olarak aşağı itiyordu. “Uçuş kontrol sisteminin tüm etkileri, tasarım değişiklikleri sürecinde anlaşılamadı” dedi.
Duruşmada bir senatör ve Cumhuriyet komitesi başkanı Senatör Roger Wicker Boeing’in çalışmalarının FAA tarafından uygun şekilde izlenmediğini ve soruşturma esnasında FAA’daki ekibinin kasıtlı olarak karanlıkta bırakacak şekilde davrandığını ifade ettiler.
FAA Başkanı Dickson, Wicker’a “gözetim sürecine tamamen bağlı olduğunu” belirtti. Birden fazla soruşturmadaki işbirliğine işaret eden Dickson, “Ajansın tepkisiz olarak gösterilmesinin yanlış olduğuna inandığını ve soruşturma sürecinin devam ettiğini söyledi.
Duruşmadan sonra, bir FAA yetkilisi ajansın komisyona “7.400 sayfadan fazla hassas materyal sağladığını” ve bazı materyallerin kaza soruşturmalarına ilişkin uluslararası kurallar tarafından gizlilik altında olduğunu söyledi. Boeing yorum yapmaktan kaçındı.
Denetimin Güçlendirilmesi
Duruşmada Wicker ve komisyonun Demokrat Senatörü Maria Cantwell’den sonra, Boeing’in tasarımlarının FAA denetimini güçlendirecek iki taraflı mevzuat tanıtıldı.
Kazalar sonrasında COVID-19 pandemisi ile birleştiği için, Boeing’in 737 MAX’ı ticari uçuşa döndürmek için düzenleyicinin onayını alma konusundaki uzun süredir devam eden çabalarını , Chicago Merkezli şirketi kuruluşundan bu yana en kötü krize sürükledi.
Salı günü yürürlüğe giren 2020 tarihli Uçak Emniyeti ve Sertifikasyon Reformu Yasası FAA’ya FAA sertifikasyon görevleri yürüten Boeing çalışanlarını işe alma veya işten çıkarma konusunda yeni bir yetki verecek ve çalışanlara yeni ihbar koruması sağlayacak.
Dickson, FAA’nın sertifika çalışanlarını ataması durumunda emniyetin artacağını düşünmediğini ancak Senato önerisine bakmayı kabul ettiğini söyledi. Ayrıca milletvekillerine, yeni FAA eğitimi ve uzman personel alımı için 10 yılda 150 milyon dolar harcama yetkisi verecek bir hüküm de dahil olmak üzere mevzuatta pek çok madde olduğunu söyledi.
Endonezya’daki kazadan beş ay sonra meydana gelen Etiyopya kazasında kızı ölen Michael Stumo, bu tür reformları alkışladıklarını, ancak milletvekillerine soruşturmanın yeterince ilerlemediğini söyledi. Stumo, üreticilerin yıllar önce sertifikalandırılmış bir modelden üretilen bir uçağın daha zorlu bir sertifika sürecine tabi tutulmasını talep etti. Örneğin 737 MAX, ilk olarak 1960’larda geliştirilen bir uçaktan türetildi.
“İlk kaza olmamalıydı,” diyen Stumo, “İkinci kazanın affedilemez.” olduğunu söyledi.
İki ölümlü kaza sonrası devam eden teknik iyileştirme, sertifikasyon ve yasal süreç tüm dünyada hüküm süren pandemiye rağmen devam etmektedir. En iyi ihtimalle 2020 yılı içinde sürecin tamamlanarak MAX’ın tekrar ticari uçuşlara geri döneceği ümit edilmektedir.
Tüm sektöre Sağlıklı, Emniyetli Uçuşlar
Eyup Turşucu
Kaptan Pilot (E)
Kaza Araştırma Uzmanı
