Havacılık inanılmaz derecede heyecan verici ama bir o kadar da zorlu bir alan. Hava durumu, aerodinamik, itiş gücü, navigasyon ve diğer tüm teknik disiplinlere ilişkin bilgi, herkesi havada güvenli ve rahat tutmak için çok önemli. Ancak bundan daha fazlası da var: Havacılık operasyonlarının sorunsuz bir şekilde ilerlemesi için, aynı zamanda onların en kırılgan ve en dayanıklı bileşeni olan insanın ne olduğuna dair kapsamlı bir anlayışa da ihtiyacınız var.
Havacılık psikologları, son derece spesifik ve az bilinen psikoloji alt uzmanlık alanlarında, insan faktörlerinin havacılık profesyonellerinin performansını ve refahını nasıl etkilediğini araştırıyor. Litvanya merkezli Avion Express’teki Havacılık Psikoloğu Agne Novikiene’nin söylediği gibi, işi yalnızca pilot eğitimi için doğru kişileri seçmek değil, aynı zamanda hava personelinin işteki zorluklar hakkında kendilerini açmalarına yardımcı olmayı da içeriyor.
Pilotlar havacılığın yüzüdür ancak stres, işlerinin çekiciliğini gölgeleyebilir. Sonuçta uçaktaki herkesin güvenli bir şekilde varış noktasına ulaşması onların sorumluluğunda. Ancak Agne’ye göre pilotlar karşılaştıkları kaygılar konusunda ağzı sıkı olabiliyor.
“Pilotlarla ruh sağlığı hakkında konuştuğunuzda hepsi başlarını sallıyor ve bunun önemli olduğunu ve tıpkı geri kalanlarımız gibi kendilerinin de psikolojik zorluklarla karşılaşabileceğini kabul ediyorlar. Ancak bu, pilotun lisansını kullanabilme becerisiyle yakından ilgili bir konu olduğu için; mücadeleleri hakkında konuşmak onlar için zorlayıcı oluyor.”
Bir kişi kırılganlığı kabul etmekte zorlandığında, durum hassas bir yaklaşımı hak eder. Agne, bu gibi durumlarda basit soruların en iyi sonucu verdiğini söylüyor.
“Stresli pilotlara gerçekten ilgi duyduğum bir yerden yaklaşıyorum. Bir kişinin duygusal olduğunu veya bir konuda endişe duyduğunu görürsem, sadece bunu sormaya çalışırım. İnsanları açılmaları için kandırmaya çalışamazsınız, bunun yerine onları nazikçe oraya yönlendirebilirsiniz.”
Agne’nin deneyimine göre kabin ekibi, yaşadıkları zorluklar konusunda pilotlara göre daha açık olma eğiliminde. Ancak müşteriyle yüz yüze yapılan işlerde yolcular ek bir stres kaynağı haline gelebilir.
“Yolcular bazen yönetilmesi zor bir kalabalık olabiliyor. Acil durumlarda, çok stresli durumlarla sakin bir şekilde başa çıkmaları ve başkalarının da aynı şeyi yapmasına yardım etmeleri gerektiğinde, durum özellikle gerginleşiyor.”
Sürekli eğitim güven oluşturur
Hataya yer olmayan bir meslek oldukça stresli bir iş gibi görünüyor. Agne, iş başındaki stres hakkında soru sorulduğunda deneyimli pilotların şaşırtıcı cevaplar verebileceğini söylüyor.
“Konuştuğum deneyimli pilotların çoğunluğu işlerinin özellikle stresli olmadığını söylüyor. Meslekleri oldukça benzersiz çünkü sürekli eğitim gerektiriyor ve bunun işyerinde daha iyi bir güven oluşturduğuna inanıyorum.”
Pilotların kaç binlerce uçuş saati olursa olsun, havacılık emniyeti gereklilikleri, onların bilgi ve becerilerini her yıl kanıtlamalarını zorunlu kılmaktadır. Yıllık eğitim, diğer testlerin yanı sıra acil durumlara yönelik simülatör uygulamasını, yüksek düzeyde teknik yeterlilik sağlamak için teknik testleri ve mürettebat kaynak yönetimi eğitimini içerir. Ayrıca, yaptıkları uçuş türüne ve yaşlarına bağlı olarak pilotların tıbbi ve zihinsel uygunluk testlerinden geçmesi gerekiyor.
Agne’ye göre pilotlar tutarlı ve sıkı bir şekilde eğitim alıyor, dolayısıyla yolculara çok stresli görünen bazı şeyler pilotlara göre değil:
“Örneğin motor arızası Birçok pilot bunun tamamen idare edilebilir bir durum olduğunu söyler. Diğer motor çalışırsa hâlâ uçabilirsiniz, yani her şey yolunda.”
İşin uçuş kısmı onu çok stresli hale getirmese de, havacılık profesyonellerinin yaşam tarzı genel olarak biraz zorlayıcı olabilir. Bu kariyerler, evden ve sevdiklerinizden uzun süre uzakta kalmayı ve gün içinde birçok saat dilimi değişikliğini gerektiriyor.
Agne, pilot veya kabin ekibi üyesi olmanın, hayatınızı işiniz etrafında inşa etmek anlamına geldiğini anlamanın önemli olduğunu ve pilot adaylarının bazen bunu unuttuğunu açıklıyor:
“Havacılık kariyerleri, özellikle de pilotluk hakkında mevcut bilgilere bakarsak, esas olarak bunun ne kadar heyecan verici olduğuyla ilgili olduğunu ve ne kadar zorlayıcı olduğuyla ilgili çok az şey olduğunu görüyoruz. Gerçek şu ki, havacılıkta çalışırken, çoğu zaman hayatınızı kadroya uyarlamanız ve tatillerinizi ailenizle geçirmeyi kaçırmanız gerekir. Yakın zamanda yapılan bir röportajda pilotlardan biri bana, uzun yıllardır otel odasında tek başına doğum gününü kutladığını söyledi. Dolayısıyla bu yaşam tarzı bazen oldukça yalnız hissettirebiliyor.”
Pilot olmak için ne gerekiyor?
Tüm mesleki tehlikelere rağmen insanlar geçimlerini sağlamak için uçak uçurmaya ilgi duyuyor. Her yıl binlerce havayolu pilotu sertifikası düzenlenerek, küresel hava yolculuğuna artan talebin neden olduğu pilot açığı azaltılıyor.
Agne, havacılıkta on yıldan fazla süren kariyeri boyunca pek çok hevesli pilotu taradı. Bir kişinin pilot olmak için ihtiyaç duyduğu niteliklerin listesi uzun olsa da Agne, sorumluluğun, sahiplenmenin ve hatalarınızı kabul etme isteğinin havacılık oyununa girmek için çok önemli olduğuna inanıyor.
“Bana göre hepimiz insanız ve hepimiz hata yaparız. Ancak hatalarımızı kabul edebilmemiz ve gerektiğinde başkalarını bu konuda bilgilendirebilmemiz çok önemli.”
Agne için bir hatanın sorumluluğunu üstlenmek bir beceriksizlik işareti ya da bir şeylerin ters gitmesi konusunda kendinizi yıpratma fırsatı değil. Herhangi bir hata, öğrenme şansıdır; beceri veya bilgi eksikliğini gidermek, daha iyi olmak ve aynı hatayı asla tekrarlamamak.
“Benim için en korkutucu şeylerden biri insanların hatalarını inkar etmeleri, yanlış bir şey yaptıklarını kabul etmemeleridir. O zaman gelişme şansı kalmıyor çünkü zaten mükemmel olduklarını düşünüyorlar. Havacılık gibi bir alanda bu pek çok riski beraberinde getiriyor.”
Agne’nin üzerinde çalıştığı pilot seçim süreci, bu tür uygun olmayan adayları ayıklamayı amaçlıyor. Kendi deyimiyle bir adayı tavsiye edip etmemeye karar vermenin işinin en zorlu kısımlarından biri olduğunu söylüyor.
“Bazen son kararı vermek zordur çünkü işin içinde her zaman farklı unsurların bir karışımı vardır. İnsanların belirli güçlü yönleri, belirli zayıf yönleri vardır ve doğru cevabı bulmak zorlu olabilir.”
Ancak havacılıkta operasyonun herhangi bir aşamasında olası risklerden kaçınmak çok önemli. Dolayısıyla, Agne’nin görüştüğü kişi iyi biri ve ilginç deneyimlere sahip olsa bile, ona karşı hissettiği insani sempati, temel niteliklerin eksikliğini gölgeleyemez.
“Bazen kendimi çok kötü bir insan gibi hissediyorum; onu ne kadar seversem seveyim o kişiyi mutlu etmeyecek bir karar vermek zorunda kalıyorum. Ama içinde bulunduğumuz sektör bu.”
Havacılık neden diğer sektörler gibi değil?
Agne, zorluklara rağmen havacılık psikolojisi alanında çalışmaktan hoşlanıyor. Karmaşık şeylerden hoşlanan biri olarak havacılığın bazen çok karmaşık olduğunu söylüyor.
“Bu alanda, gurur duyduğumuz aynı yüksek güvenlik seviyesini sürdürebilmemiz için ilgili herkesin hassasiyet ve sahiplenme göstermesine ihtiyaç var. İK açısından bakıldığında, burada doğru kişilerin çalışmasını ve neden belirli bir şekilde çalışmaları gerektiğini anlamalarını sağlamamız gerekiyor. Bir şeyleri atlamaya başlarsak olası sonuçları düşünmek bile kalbinizin göğsünüzden fırlamasına neden olur.”
Alanın kapsayıcı, uluslararası niteliği de olumlu. Agne, havacılıkta herkesin görüş ve fikirlerini gerçekten dinleme ve anlama konusunda her zaman büyük bir istekliliğin bulunduğunu söylüyor.
“İş yerinde, Avrupa’nın her yerinden ve ötesinden insanlarla konuşuyorum ve onlar kendi tutum ve değerlerini getiriyorlar ve bir şekilde hepsi yerini buluyor. Atmosferin demokrasinin ötesinde olduğunu söyleyebilirim.”
Agne çoğunlukla yerde çalışıyor olsa da havacılık sektörünün bir parçası olmak ona uçakların ve uçmanın büyüsünün en azından bir kısmını hissetme olanağı sağlıyor.
“Havacılıkta çalışmayan birçok insan için bu kariyerler muhteşem bir şey. İnsanlara işimden bahsettiğimde genellikle bunu çok ilginç buluyorlar. Elbette pilot olduğunuzda bu hayranlık beş kat daha yoğun oluyor ama havacılığın büyüsünü benim de hissedebildiğimi düşünmek hoşuma gidiyor.”
(Aerotime)
