University of Southern California (USC) öğrencileri tarafından geliştirilen roket ‘Kármán line’ olarak adlandırılan yer yüzünden 100 kilometre yükseklikteki uzay sınırını aşarak bir ilke imza attı.
USC’de öğrencilerin önderliğinde kurulan Roket İtki Laboratuvarında çalışan öğrencilerin çabaları ile geliştirilen Traveler IV isimli amatör roket 21 Nisan’da ABD’nin New Mexico eyaletindeki Spaceport America fırlatma alanından gerçekleştirilen uçuş bir ilke imza atarak uzay sınırını aştı.
‘Kármán line’ olarak adlandırılan ve uzay sınırı olarak kabul edilen sınırı geçmek için Dünya genelinde birçok üniversiteden öğrenciler çalışmalar yürütüyor. Devlet kurumlarının yanı sıra SpaceX gibi özel şirketlerin geçmeyi başardığı uzay sınırını geçen ilk öğrenci grubu University of Southern California’dan çıktı.
A huge #FAA congrats to the @USCRPL team! 🚀 Learn how the FAA is helping to fuel the next generation’s passion for #aerospace at https://t.co/XVoYXWW8kH. Read about #CommercialSpace at https://t.co/Gd1yZBo2BK. #FAASpace https://t.co/5AJur24zuT
— The FAA (@FAANews) May 24, 2019
USC öğrencileri tarafından geliştirilen Traveler IV isimli roket fırlatmadan üç dakika sonra hedeflenen uzay sınırını aşarak bir ilki gerçekleştirdi. Fırlatma noktasına yaklaşık 20 kilometre mesafeye paraşüt ile iniş gerçekleştiren roketteki verilerin kurtarılıp çözümlenmesi sonrasında rekor tespit edildi. Traveler IV isimli roket amatör bir grup tarafından uzay sınırının üzerine çıkartılan ikinci roket olurken yer yüzünden 103,5 km yükseğe çıkarken 5449,2 km/saat hıza ulaştı.
Uzay sınırı konusunda ülke ve kurumların kendi belirlediği ölçütler olmasına rağmen ‘Kármán line’ tamamen atmosferden çıkılarak uzayın başladığı sınır olarak kabul ediliyor. Bu yüzden bu sınırın aşılması NASA’nın bir kişinin astronot unvanını alabilmesi için öngördüğü 75 km yüksekliğe çıkılması aştığı için ayrıca önem taşıyor.
SINIR İLK KEZ AŞILDIKTAN BİR YIL SONRA ÇALIŞMAYA BAŞLADILAR
USC öğrencilerinin önderliğinde kurulan Roket İtki Laboratuvarı, 2004 yılında Amerikalı ‘Sivil Uzay Kaşifleri Ekibi’ CSXT isimli amatör bir grup tarafından ilk kez ‘Kármán line’ın geçilmesinden bir yıl sonra kurularak çalışmalarına başladı. CSXT 2014 yılında bir önceki başarısını tekrarlarken USC öğrencileri de bu başarıya ulaşmak için Dünya genelinde çabalayan öğrenci grupları arasında yer aldı.
USC öğrencileri CSXT ekibinin yaptığı gibi katı yakıtlı ve tek kademeli bir roket geliştirmeye odaklanarak çok daha kompleks olan ve SpaceX ve BlueOrigin gibi firmalar tarafından tercih edilen sıvı yakıtlı, iki kademeli sistemlerden uzak durdu. 2013 yılında ateşlenen Traveler I ve 2014 yılında ateşlenen Traveler II’nin ateşlemeden hemen sonra patlaması nedeniyle grup tasarım değişikliğine gitme kararı aldı. Tasarım değişikliği ile birlikte Fathom adı verilen daha küçük roketler geliştirmeye başlayan ekip tüm alt sistemleri ayrı ayrı geliştirme ve deneme kararı aldı. 2017 yılında Fathom II ile 44 km irtifaya ulaşarak kendi alanında rekor kıran ekip tekrar ilk amaç olarak uzay sınırına odaklandı.
“Earth to Traveler IV?” On April 21, 2019 Traveler IV flew past the Karman line with a confidence of 90%, making it the first entirely student designed-and-built rocket to reach space.
Full video: https://t.co/kX3KrLSfA8
TIV blog (with data analysis): https://t.co/KnbB0GChz9
— USC Rocket Lab (@USCRPL) May 22, 2019
Eylül 2018’de 112 km irtifa hedefi ile fırlatılan Traveler III’e ait aviyonik sistemlerin fırlatma öncesinde aktifleştirilmemesi nedeniyle roketin ne kadar irtifaya çıktığı öğrenilemedi. Traveler IV’ün fırlatmasından önce benzer bir sorunun yaşanmaması için özen gösteren ekip 112 km irtifaya ulaşamasa da 100 km sınırını geçerek bir ilke imza attı.
SINIR AŞILMIŞ OLABİLİR AMA YARIŞ DEVAM EDİYOR
USC ekibi Traveler IV ile üniversiteler arasında uzay sınırını aşan ilk ekip olsa da bu alanda yarış bitişe yakın değil. USC ekibinin katı yakıtlı motor kullanarak gerçekleştirdiği bu başarının yanı sıra birçok üniversite sıvı yakıtlı roketler geliştirmeye çalışıyor. Katı yakıtlı roketlere göre çok daha karmaşık ve pahalı olan sistemler ile uzay yarışının farklı bir seviyeye getirilmesi hedefleniyor.
