NATO müttefikleri, hava tahliyeleri bittikten ve Taleban’a devredildikten sonra, Kabil havaalanının acil ihtiyaç duyulan insani yardım uçuşlarına açık kalmasını sağlamak için mücadele ediyor.
Taleban’dan son iki hafta içinde kaçan binlerce kişinin ve kuraklıkla çatışmanın etkilerini hafifletmek için gelen insani yardımların can damarı olan havaalanı, 26 Ağustos’ta kapılarının dışında onlarca kişinin ölmesine neden olan bir intihar saldırısının hedefi oldu.
NATO müttefiki Türkiye, birliklerin Afganistan’ı terk etmesi için 31 Ağustos’a kadar verilen sürenin ardından, havaalanının işletilmesi için teknik yardım sağlanması konusunda Taleban’la hala görüştüğünü bildirdi. Ancak son saldırının, havaalanında görevlendirilecek uzmanları korumak için bir Türk askerlerine duyulan ihtiyacın altını çizdiğini de kaydetti.
Türkiye, Taleban’ın böyle bir koşulu kabul edip-etmeyeceğini açıklamadı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kabil’e uçuşlara yeniden başlamak için acelesi olmadığını söyledi.
Ancak yardım kuruluşları, dört yıl içinde ikinci kuraklığını yaşayan ve nüfusunun neredeyse yarısı olan 18 milyon kişinin yardımlara bağımlı olduğu Afganistan’a insani yardımların acilen sürdürülmesi gerektiğini söyledi.
ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), havaalanını çalışır durumda tutmak için birçok ülkenin Taleban’la birlikte çalışmaya istekli olduğunu bildirdi.
ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Ned Price da ABD ve müttefiklerinin hava trafik uzmanlarının Kabil havaalanını “ticari operasyonların yeniden başlamasını destekleyecek yetenekleri açısından” değerlendirdiğini söyledi ve ABD’nin “pürüzsüz bir idare transferini kolaylaştırmak için tüm taraflarla birlikte çalıştığını” kaydetti.
Ancak Price, “ABD ordusunun 31 Ağustos’a kadar ayrılmasından sonra, 1 Eylül’de normal havaalanı operasyonlarına dönülmesini beklemenin mantıksız olduğunu düşünüyorum” dedi.
Price, Taleban’ın da faaliyette bir havaalanı istediğini söyledi ve havaalanının 31 Ağustos’tan sonra işletilmesinin, kendilerine bağlı olmadığını vurguladı.
Birleşmiş Milletler sözcüsü Stephane Dujarric New York’ta gazetecilere verdiği demeçte, BM İnsani Hava Hizmetleri’ni yöneten Dünya Gıda Programı’nın (WFP), Afganistan’a hava köprüsü oluşturmak için hafta sonu uçuşlara başlamayı planladığını söyledi.
Dujarric, “Bu plan, Pakistan’dan Kabil’in dışındaki çeşitli havaalanlarına, Kandahar ve Mezar-ı Şerif’e uçuşları içerecek. WFP, yolcu hizmetleri için yaklaşık 18 milyon dolar ve kargo hava köprüsü için 12 milyon dolar talep ediyor” dedi.
BM sözcüsü, 31 Ağustos’tan sonra Kabil havaalanında ne olacağının belirsiz olduğunu söyledi. Dujarric havaalanını, ihtiyacı olanlara yardım etmek için Afganistan’da kalmayı planladığını vurgulayan Birleşmiş Milletler’in çalışmaları için kritik olarak nitelendirdi.
Dujarric, “Kabil’in işleyen bir havaalanına sahip olması için bir sistemin, güvenliğin olmasını sağlamak Taleban’ın görevi olacaktır” diye konuştu.
Dünya Gıda Programı, Corona virüsü salgını ve mevcut zorlukların üzerine bu ay yaşananlar Afganistan’ı felakete sürüklediği için milyonlarca insanın açlığa doğru ilerlediğini söyledi.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) de, Afganistan’daki tıbbi malzemelerin birkaç gün içinde tükeneceğini ve yeniden stoklama şansının çok az olduğunu bildirdi.
WHO Bölgesel Acil Durum Direktörü Rick Brennan, “Şu anda güvenlik endişeleri ve diğer bazı operasyonel hususlar nedeniyle Kabil havaalanı en azından gelecek hafta bir seçenek olmayacak” dedi.
31 Ağustos’ta yabancı birliklerin ayrılmasından sonra yardım grupları ülkeye ikmal yollarını açık tutmak için mücadele ederken, ülkeyi terk etmeye çalışan Afganlar, kalan birkaç sınır çıkışının tamamen kapandığına tanıklık ediyor.
Birkaç Avrupa Birliği ülkesi Kabil’den tahliye operasyonlarını sonlandırdıklarını söyledi ve ABD de Pazartesi gününe kadar son birliklerinin ve askeri teçhizatın çıkarılmasına öncelik verileceğini bildirdi.
Üst düzey bir Taleban yetkilisi ise geçerli belgelere sahip Afganlar’ın gelecekte istedikleri zaman seyahat edebileceklerini söyledi.
