Kayseri’de Üretilmek İstenen Türk Alman Uçağı; TC-111

“Türkiye ile anlaşarak Kayseri’de hafif nakliye uçağı yapımına geçmesi söz konusu olan Air Metal firması Genel Müdürü Grakowski dün Ankara’da bir basın toplantısı yapmış. “Yapımı düşünülen uçağın yüzde 75’inin Türkiye’de imal edileceğini” bildirmiştir.” bu satırlar 15 Kasım 1975’de dönemin Milliyet gazetesinde yer alan bir haber.

Batı Almanya’da kurulmuş bir havacılık bakım şirketinin tasarımı olan AM-C 111 hafif nakliye uçağı projesi hava kuvvetlerinin kabiliyetlerini artırmayı planlayan Türkiye’nin elinde kendi ihtiyaçlarına göre değiştirilebilen bir proje halini almıştı. Air Metal firmasınca Almanya’da prototip üretimi süren uçak aynı zamanda da şirket tarafından üretim finansmanı için pazarlanmaya çalışıyordu.

Vaat ettikleri ile kendi geleceğini oluşturma ihtimali olan AM-C 111’in tek ihtiyacı olan ilk üretim için gerekli olan finansmandı. Motorunun Kanadalı Pratt & Whitney üretimi PT-6 serisi olması planlanan uçağın iniş takımları Fransa’dan, elektronik sistemleri ise Kanada ve Almanya’dan temin edilmesi planlanıyordu. Türkiye’de üretilmesi halinde TC-111 adını alacak uçağın yüzde 75’ininse Türkiye’de üretilmesi planlanıyordu.

TC-111 NELER VAAD EDİYORDU?

Air Metal firmasının 1971’de tasarımına başladığı uçak Türk Hava Kuvvetleri’nin ihtiyaçları göz önüne alınarak geliştirmeler yapılırken kanat kirişleri güçlendirilmişti. 20 yolcu kapasiteli küçük bir yolcu uçağı olarak yaklaşık 2  bin kilometrelik bir menzil vaat eden TC-111’in farklı amaçlarla askeri ve sivil modellerinin de üretilmesi planlanıyordu.

Basınçlı kabini ile yolcu  uçağı olarak kullanılabilmesi planlanan TC-111’in ayrıca keşif gözetleme, ambulans uçak, paraşütçü, meteoroloji ve harita uçağı ve muhaberat modelinin üretilmesi planlanıyordu.

1976’da patlak veren Lockheed skandalı ise projenin sonunu getirmişti. Siyah Gri Beyaz sitesinde yer alan “(En Azından Kağıt Üstünde) İlk Türk Hafif Nakliye Uçağı: TC-111” projenin sonunu getiren süreci açıklayan Arda Mevlütoğlu, TC-111 projesinin sonunu getiren süreci ele aldığı bölümde aktardı. Yazıya göre dönemin Hava Kuvvetleri Komutanı Emin Alpkaya’nın İtalyan Aeritalia şirketinden para aldığının ortaya çıkması, ihalesiz olarak Air Metal’e verilen hafif nakliye uçağı projesi üzerine dikkatlerin yoğunlaşmasına, bu projenin de töhmet altında kalmasına neden oldu. Şirketini kurtarmak için TC-111’e bel bağlayan Grabowski o kadar zor durumdaydı ki, Alman Der Spiegel dergisine “yolsuzluk suçlamalarından korkmuyorum, çünkü şirketimin hiç parası yok!” demişti.