Şirket eski pilotu Forbes’ın verdiği bilgiye göre, pazar günü basketbol yıldızı Kobe Bryant ve diğer sekiz kişinin ölümüyle sonuçlanan kazadaki helikopterin, yalnızca görerek uçuş kuralları(VFR) altında faaliyet gösteren bir charter şirketine ait olduğu ve pilotların sınırlı görüş şartlarında hava ile karşılaşmaları durumunda aletle uçuş kuralları(IFR) ile uçma yetkileri yoktu.
Bryant’ı iki yıl boyunca uçuran şirket eski pilotu Kurt Deetz’in verdiği bilgiye göre kaza esnasındaki pilot Ara Zobayan, Alet Uçuş Şartlarında uçuş lisansına sahipti. Bununla beraber Islands Express Helikopter şirketinin işletme sınırlamaları göz önüne alındığında, muhtemelen gerçek alet uçuş deneyimi çok azdı.
Los Angeles bölgesinin bazı bölümlerinde yoğun sis ve alçak bulutların rapor edildiği ve güvenlik kuvvetleri ile helikopter tur şirketlerinin helikopterlerini uçurmadığı bir sabah, Zobayan’dan hava trafik kontrolörlerine son radyo iletişimi, bir bulut katmanının üstüne çıkmaya çalıştığı anda olmuştu.
50 yaşındaki Zobayan, şirketin web sitesinde yer alan açıklamaya göre on yıl boyunca çalıştığı Island Express’in baş pilotuydu ve Temmuz itibariyle 8.200 saat uçuş süresine sahipti. Aletli uçuş eğitmeni de düzenli olarak Bryant’ı uçurdu ve Deetz, Zobayan’ın bölgeyi iyi tanıdığını söyledi.
Deetz, Bulut içi gerçek uçuş deneyimi olduğunu sanmadığını söyler. Görerek uçuş kuralları(VFR) çerçevesinde operasyon yapan pilotlar için ani olarak bulut içine girişin sinir bozucu bir durum olduğunu ve tüm uçuş hayatları boyunca bu duruma girmemeyi düşünerek geçirdiklerini belirtti.
Kendisine kayıtlı yedi helikopteri ve ilgili holding şirketi olan Long Beach merkezli bir şirket olan Island Express Helicopters, FAA kayıtlarına göre sadece VFR koşullarında isteğe bağlı charter hizmetleri sağlamak için FAA düzenlemelerinin 135. Bölümü kapsamında sertifikalandırılmıştır. Yönetmelikler, hava taşıyıcılarının nasıl işleyebileceğine dair ne tür hava koşulları da dahil olmak üzere sıkı teknik özellikler getirmektedir. Bir şirketin ve pilotlarının alet uçuş kuralları(IFR) kapsamında çalışabilmesini sağlamak finansal açıdan zorlu ve zaman alıcı olduğu belirtmektedir Deetz. Genellikle sakin havasıyla, Los Angeles bölgesinde, acil sağlık hizmetleri dışında çoğu helikopter operatörü için buna değmeyeceğini söylüyor.
O günkü uçuşta Pilot Zobayan’a Görerek uçuş şartlarının tam olarak sağlanamadığı Burbank Havalimanı bölgesinin kontrolünde Özel Görerek Uçuş şartları ile uçuşa müsaade edilmişti.
Zobayan’ın görerek şartları kaybedip kaybetmediği bilinmemektedir, ancak Sikorsky S-76B helikopteri Ventura Freeway’den sonra batıya doğru giderken gelen son radyo mesajından kısa bir süre sonra 2.300 feet yükseldi ve sonra aniden güneye Santa Monica dağına doğru döndü Kazaları araştıran ABD Ulusal Ulaşım Emniyet Kurulu’na göre, Calabasas yakınlarındaki Monica Dağlarına doğru hızla irtifa kaybetti ve 1.085 feet yükseklikteki bir yamaca çarptı.
Batıdaki Van Nuys Havaalanı hava sahasına girdiğinde kontrolör Zobayan’a bulut tavanının 1,100 feet ve görüşün 2,5 mil olduğunu söyledi.
Kobe Bryant uçuş haritası
L.A. bölgesi boyunca hava şartlarının büyük farklılıklar gösterebildiği ve helikopterin düştüğü alanın da hava raporu alınamayan kör bir nokta olduğu ifade edilmektedir.
Bu durumda birçok pilot, koşulların iyi olacağı ümidiyle ileriye doğru gideceğini şartların kötüleşmesi halinde ya geri döneceğini ya da yakınlarda uygun bir yere ineceğini söyler.
Sikorsky S-76B, tek pilotlu alet uçuşu için sertifikalıdır, ancak Deetz, yasal uygulamalar göz önüne alındığında, VFR uçuşla kısıtlı bir pilotun IFR uçuşa geçişinin kolay bir şey olmadığını söylüyor.
Bir helikopter pilotunun istemsiz olarak Aletli uçuş şartlarına girdiği bir durumda, aletli uçuş gerektiren bir acil durum ilan edebileceklerini ve en yakın hava trafik kontrolörünün uçağı iniş için vektör edeceğini söylüyor.
Bununla birlikte, Deetz, hazırlıksız olarak aniden buluta girildiğinde VFR’den IFR’ye geçmenin kolay olmadığını ve S-76B’nin 2.300 feet’ten hızlı bir şekilde alçalmasının Zobayan tarafından bulut altına inme girişimi olabileceğini söylüyor.
NTSB yönetim kurulu üyesi Jennifer Homendy Salı günü düzenlediği basın toplantısında, helikopterin, yere yaklaştığında pilotları uyaran (GPWS) bir sistemle donatılmadığını söyledi. FAA, bu tür sistemler için 2006 yılında NTSB’nin tüm helikopterlerde gerekli olmaları önerisini reddetmiş, 2014 yılında hava ambulansları için zorunlu hale getirmiştir.
NTSB’nin olayda yer alan baş kaza araştırma uzmanı Bill English, bir arazi farkındalığı ve uyarı sisteminin kazayı önlemeye yardımcı olup olamayacağını söylemek için henüz erken olduğunu bilgisini verdi. Bununla beraber uçuş rotasına yakın havaalanları için hava tahminlerinin Zobayan’ın son dakikalarda karşılaştığı koşullardan daha iyi olduğu göz önüne alındığında, kaza NTSB ve FAA’nın özel görerek uçuş kuralı operasyonları için gereksinimlerin yeniden incelenmesine yol açabilir.
Eski bir helikopter pilotu ve bu konuda kaza araştırmalarında görev almış bir kişi olarak geçmişte buna benzer olay ve kazaların yaşandığını söyleyebilirim. Helikopterin belli irtifalarda süratini çok düşük değerlere kadar azaltarak manevra kabiliyeti olması pilotların karar verme sürecini zaman zaman menfi etkilemekte ve onların kontrolsüz bir şekilde görerek şartları kaybetme ve sonrasında durum farkındalığını yitirerek yere çarpmalarına sebep olmaktadır.
Bu durumu önlemenin yolu öncelikle maliyetine bakılmaksızın helikopterlerin Alet Uçuş Şartlarında uçabilir özelliklere sahip olmalarının sağlanması (temel eğitim helikopterleri hariç) ve pilotların yapacakları görevlere bağlı olarak mümkünse tamamının Aletli uçuş sertifikasına sahip olmaları hedeflenmelidir. Bilhassa operasyonel zorluğu olan uçuşlarda ( hava şartları, uzun süreli, coğrafi güçlüğü olan) mutlaka iki pilotla uçuş planlanması. Ülkemizde meydana gelen helikopter kazalarının çoğunluğu tek pilot ve yukarıda saydığımız nedenlerle meydana gelmiştir. Bilhassa deniz ve suya yakın bölgelerde görerek uçuş şartlarının ne zaman kaybedileceği bilinemeyeceği için yukardaki tedbirler önceden alınmalıdır. Emniyetli operasyonun mutlaka bedeli olacaktır ama unutulmamalıdır ki kay edilen bir hayat bile o bedelden daha pahalıdır.
Emniyetli Uçuşlar Dileriz
Eyup Turşucu
Kaptan Pilot (E)
Kaza Araştırma Uzmanı
