Bugün olduğu gibi, CVR için gereken kayıt süresinin uzunluğuna ilişkin dünya çapında düzenlemelerde dikkate değer farklılıklar bulunmaktadır. Bir zamanlar kayıt süreleri 30 dakika kadar kısaydı ancak bu, emniyetle ilgili bir olayı iyi anlamak için genellikle yetersiz görülüyordu. Bugün ABD’de Federal Havacılık İdaresi, kokpit ses kayıt cihazıyla donatılmış uçakların en az iki saatlik kayıt süresine sahip olmasını zorunlu kılmaktadır. Kayıt, bir döngü üzerinde gerçekleştirilir, böylece kayıt devam ettikçe eski sesin üzerine yazılır ve yalnızca kaydedilen son iki saatlik ses korunur.
Modern kokpit ses kayıt cihazları yarı iletken depolamayı kullanır. Aşağıda fotoğrafta Atlas Air’in 3591 sefer sayılı uçuşunun kokpit ses kayıt cihazı görülmektedir.
Açıkçası, modern teknoloji depolamayı inanılmaz derecede ucuz hale getirdi. İlk birimler genellikle tel veya bant üzerine manyetik kayıt kullanırken, daha yeni tasarımlar yarı iletken dijital kayıtlara dayanıyordu. CVR’lerin yalnızca iki saatlik ses kaydetmesinin gerçek bir teknik nedeni yoktur, ancak havayolları ve uçak üreticileri bu düzenlemeye göre hareket etmektedir. Ayrıca, uçakta emniyet açısından kritik öneme sahip kullanım için tasarlanmış ve onaylanmış yeni bir ekipman parçası almak da büyük bir masraf gerektirir. Daha uzun kayıt sürelerini zorunlu kılan bir düzenleme olmadığında, ABD havayollarının filolarını yenilemek için çok az nedeni var.
Ancak Avrupa’da oldukça farklı bir tablo vardır. Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı (EASA) tarafından belirlenen düzenlemeler uyarınca, maksimum kalkış ağırlığı 27.000 kg’ı aşan uçakların, en az 25 saatlik ses kayıt eden kokpit ses kayıt cihazlarına sahip olması gerekmektedir. Bu düzenleme, 1 Ocak 2021’den sonra üretilen uçaklar için geçerli olup, daha önce üretilmiş uçaklara sonradan bu yeni donanımın takılmasını açıkça gerektirmemektedir.
Avrupa’nın bu inisiyatifi, FAA’nın benzer asgari standartları benimsemesi yönünde çağrılarına yol açtı. Son zamanlarda Ulusal Ulaşım Emniyeti Kurulu başkanı, 25 saatlik kayıt süresinin yalnızca yeni üretilen uçaklara değil mevcut uçaklara da uygulanması çağrısında bulundu. Bu kısmen, Alaska Airlines Flight 1282 uçuşunda B737 MAX 9’un tırmanış esnasında tapa-kapının kopması olayından kaynaklanmaktadır. Maalesef uçak emniyetle indikten sonra ne mürettebat ne de teknisyenler kokpit ses kayıt cihazının kesicisini kapatmadılar. Böylece yerdeyken kayıt yapmaya devam etti ve kısa sürede olayla ilgili kaydın üzerine kayıt yapmaya devam etti. 25 saatlik bir kayıt, birisinin CVR’yi fark etmesi ve kapatması için çok daha uzun bir süre sağlayacağı gibi, 25 saatlik limit aynı zamanda daha uzun uluslararası uçuşların tamamının kaydedilmesini sağlayacaktır. FAA, 2 Şubat 2024’e kadar konuyla ilgili görüş ve önerileri kabul etmeye devam edeceğini açıkladı.
KOKPİTTE GİZLİLİK
Kokpit ses kayıt cihazlarının başka sınırlamaları da var. Gizlilik, yıllar boyunca pilotlar ve havacılık sendikaları için, özellikle de kayıtların olası kötüye kullanımı açısından büyük bir endişe kaynağı olmuştur. Birçoğumuz iş yerlerimizde günlük olarak emniyet kameraları tarafından kaydediliyor olsak da, bu kameralar meslektaşlarımız arasındaki konuşmaların mahrem ayrıntılarını nadiren yakalayabilmektedir. Pilotların ise konuştukları her kelime kabindeki birden fazla mikrofonla kaydedilmektedir. Uzun uçuşlarda pilotlar da tıpkı iş yerindeki herkes gibi genellikle her türlü kişisel sohbete katılırlar. Doğal olarak kişinin konuşmalarının bu şekilde saklanması ve muhtemelen dinlenmesi konusunda bazı endişeler duyulmaktadır.
2019’da Teksas’ta yaşanan bir kargo jeti kazasından sonra kokpit ses kayıt cihazı kurtarıldı. Büyük bir olaydan sonra bile kokpit ses kayıtlarının nasıl kullanılabileceği konusunda katı kurallar söz konusudur.
Genel olarak, kokpit ses kayıt cihazlarından gelen kayıtlar, büyük bir kaza soruşturması durumunda bile kamuya açıklanamaz. Bunun yerine, NTSB bir olayı araştırdığında, kaydı dinlemek için bir komite oluşturur. Bu komite genellikle NTSB ve FAA’nın temsilcilerinden, uçak üreticisinden ve pilotlar birliği üyelerinden oluşur. Komite daha sonra soruşturmada kullanılmak ve gerektiğinde kamuya dağıtılmak üzere bir tutanak hazırlar.
Şeffaflık, kamuoyunun havacılık emniyeti süreçlerine yönelik anlayışına ve güvenine yardımcı olabilirken, teknik konuşmaların kamuoyu tarafından sansasyonel olması ve yanlış yorumlanması konusunda endişeler bulunmaktadır. Bu konulara azami hassasiyetle yaklaşılmakta olup, Kongre, CVR kayıtlarının tamamen veya kısmen kamuya açıklanmamasını zorunlu kılmaktadır. Yazılı çözümleme bile yalnızca belirli bir zaman çizelgesinde, genellikle kamuya açık bir duruşmada veya kamunun bilgilendirilmesi için bir rapor hazırlandığında yayınlanabilir .
ABD’de katı kurallar mevcut olsa da pilot sendikaları ve bireyler CVR reformlarına karşı çıkmaktadır . Başlıca endişeler mahremiyetle ilgili olmaya devam etmekte ve havayollarının, emniyet soruşturmaları için sistemleri kullanmaya devam etmek yerine, disiplin cezaları uygulamak veya pilotları izlemek için kokpit kayıtlarını kullanmaya başlayabileceğinden korkulmaktadır. Bazı durumlarda pilotların olası suistimal durumlarında delilleri yok etmek için mevcut 2 saatlik kaydı silmek için çalıştıkları iddia edilmektedir .
Sonuçta tartışmalar, kokpit ses kayıt cihazlarının olabildiğince iyi olmasını engellemeye devam edildiğini ortaya koymaktadır. ABD’de daha yetenekli kayıt cihazlarına karşı muhalefet güçlü olmaya devam ettiğinden, gelecekte kaza araştırmacılarının elde edebilecekleriyle yetinmek zorunda kalmaları muhtemeldir. Bu arada, Avrupalı düzenleyiciler ileri adım atmaktan ve daha yüksek bir standart uygulamaktan mutlu görünmektedirler.
Bir ciddi olay veya kaza incelemesinde Uçuş Veri Kayıt cihazındaki(FDR) veriler olaya ilişkin bir çok bilgiyi vermesine rağmen yaşananların nedenini Kokpit Ses Kayıt Cihazında(CVR) kaydedilen konuşmalardan öğrenmek mümkün olmaktadır. Asla unutulmamalıdır ki gerçek nedenleri ortaya çıkarılamamış kazalar/ciddi olaylar gelecekte tekrarlanacaktır. Önemli olan FDR+CVR verilerinin hukuki gizlilik gerekliliklerinin sağlanabileceği ortamı tesis etmektir.
Emniyetli Uçuşlar Dileriz
Eyup Turşucu
Kaptan Pilot(E)
Kaza Araştırma Uzmanı
