Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği’ne (IATA) göre, pandemiyle ilgili mali kayıplar, artan enflasyon ve maliyet baskılarına ilişkin süregelen endişelere rağmen, küresel havayolu endüstrisinin nihayet 2023’te karlılığa dönmesi bekleniyor.
Ancak, bazı bölgelerin gelecek yıl uzun zamandır beklenen karları karşılaması beklenirken, bazı bölgelerin karlılık yolunda daha yapacak çok işi var.
Havayolları 2022’yi nasıl bitirecek?
Havayolları, 2022 boyunca dünyanın en önemli merkezlerinde artan işletme maliyetleri, işçi sıkıntısı, grevler ve diğer kesintiler gibi birçok zorlukla karşı karşıya kalsa da, artan hava yolculuğu talebi sayesinde yine de kayıpları azaltmayı başardı.
IATA tarafından yapılan son analiz, yolcuların seyahat üzerindeki gevşetilmiş kısıtlamalardan yararlandığını gösteriyor. IATA, 11 küresel pazardaki gezginlerin %70’inin pandemiden önceki kadar veya daha fazla seyahat ettiğini tespit etti.
Analistler, hem yolcuların hem de havayollarının güvenli hava yolculuğuna olan güvenini yeniden kazanmasıyla, küresel havayolu endüstrisinin 2022’yi daha iyi bir konumda bitirmesinin beklendiğini söylüyor. IATA, havayolu endüstrisi net zararının, 2021 ve 2020’de kaydedilen sırasıyla 42 milyar $ ve 137,7 milyar $’a kıyasla 2022’nin sonunda yaklaşık 6,9 milyar $ olacağını tahmin ediyor.
Sektör, 2022’nin sonunda 2021’e kıyasla yolcu trafiğinde yaklaşık %8,4’lük bir artış görmeli, bu da yolcu gelirlerinde önemli bir artışa yol açacak ve 2021’deki 239 milyar dolara kıyasla 438 milyar dolara ulaşacak. IATA’nın genel müdürü Willie Walsh’a göre, havayolları, yılı 2019 yolcu hacminin yaklaşık %70’i ile kapatacak.
Walsh, “IATA’nın Haziran ayı tahmini, yolcu trafiğinin 2022’de kriz öncesi seviyelerin %82,4’üne ulaşacağını öngörüyordu, ancak şimdi endüstri talebindeki toparlanmanın kriz öncesi seviyelerin %70,6’sına ulaşacağı görülüyor. Öte yandan, kargonun 2019 seviyelerini %11,7 oranında aşması bekleniyordu, ancak bunun şu anda 2019 seviyelerinin %98,4’üne düşürülmesi daha muhtemel” dedi.
Uzmanlar, hava kargosunun 2022’de hava taşıyıcıları için kayıpları azaltmada önemli bir rol oynadığına dikkat çekiyor. IATA, kargoyla ilgili gelirlerin 2019’daki 100,8 milyar dolara kıyasla neredeyse ikiye katlanarak toplam 201,4 milyar dolara ulaşacağını tahmin ediyor; ve böylece, toplam gelirlerin artması bekleniyor. 2021’e kıyasla %43,6 büyüyerek 2022’nin sonunda tahmini 727 milyar dolara ulaşıyor.
Walsh’a göre, “Hem kargo hem de yolcu işletmelerinde verim artışı ile havayolları karlılığın zirvesine ulaşacak”
Küresel havayolu endüstrisinin kârlılığa yönelmesi bekleniyor
2023’te havayollarının 2019’dan beri ilk karlarını kaydetmesi bekleniyor. Hava taşıyıcılarının 2023’te yaklaşık 4,7 milyar dolar net kar kaydetmesi bekleniyor.
Walsh, “2023’e baktığımızda, finansal toparlanma 2019’dan bu yana ilk kez sektör karı ile şekillenecek. Bu, hükümetlerin dayattığı pandemi kısıtlamalarının neden olduğu mali ve ekonomik zararın boyutu düşünüldüğünde büyük bir başarı. Ancak IATA genel direktörüne göre, 779 milyar dolarlık sektör gelirlerine karşılık 4,7 milyar dolarlık kâr, küresel sektörü sağlam bir mali temele oturtmak için katedilmesi gereken daha çok yol olduğunu gösteriyor” görüşünde; ancak öngörülen büyüme, 2019’da açıklanan 26,4 milyar dolarlık sektör kârına kıyasla düşük kalacak.
IATA raporunda, “Bu beklenen iyileşme, küresel GSYİH büyümesinin (2022’de %2,9’dan) %1,3’e düşmesi nedeniyle artan ekonomik belirsizliklere rağmen geliyor” tespiti yer aldı.
Yolcu uçuşlarına gelince, talebin 2019 seviyelerinin yaklaşık %85,5’ine ulaşması ve 2023’te 522 milyar gelir elde etmesi bekleniyor. Ancak bu tahmin, Çin’de sıfır COVID politikasıyla devam eden ve her ikisinin de toparlanmasını kısıtlamaya devam eden belirsizliği hesaba katıyor.
Raporda, yolcu sayısının 2019’dan bu yana ilk kez dört milyarı aşması ve 4,2 milyar yolcunun uçması bekleniyor. Bununla birlikte, yolcu talebinin yolcu kapasitesinden (+%18,0) daha hızlı artmasına (+%21,1) rağmen, tüketiciye biraz daha düşük enerji maliyetleri yansıtıldığı için yolcu verimlerinin yumuşaması (%-1,7) bekleniyor.” görüşlerine de yer verilirken, Walsh, “2023 için beklenen karlar çok az olsa da, düşük petrol fiyatı enflasyonu ve devam eden bastırılmış talep, güçlü büyüme eğilimi devam ederken havayollarının ‘maliyetleri kontrol altında tutmasına’ yardımcı olmalıdır. Aynı zamanda, bu kadar ince marjlarla, bu değişkenlerden herhangi birindeki önemsiz bir kayma bile dengeyi negatif bölgeye kaydırma potansiyeline sahip. Teyakkuz ve esneklik çok önemli olacak.” vurgusunda bulundu. .
Küresel hava kargo pazarı “artan baskı” ile karşılaşabilir
Yolcu hizmetleri için görünüm büyük ölçüde olumlu olsa da, IATA’ya göre küresel hava kargo pazarı 2023’te “artan baskı altına” girebilir ve gelirlerin 2022’ye göre yaklaşık 52 milyar dolar daha az olan 149,4 milyar dolar olması bekleniyor.
Ancak böyle bir performans, havayollarının 2019’da kaydettiği performanstan yaklaşık 48,6 milyar dolar daha güçlü olacak.
Mevcut ekonomik istikrarsızlık göz önüne alındığında, kargo operatörleri tarafından 2021’de uçulan 65,6 milyon tonluk zirveye kıyasla kargo hacimleri 57,7 milyon tona düşebilir.
Analistler, “Yolcu pazarlarındaki toparlanmaya paralel olarak göbek kapasitesi büyüdükçe, verimlerin önemli ölçüde geri adım atması bekleniyor” tahmininde bulunuyor.
Raporda şunlara dikkat çekiliyor;
“IATA, çoğunlukla enflasyonu soğutma önlemlerinin etkisinin hissedilmesinin beklendiği yılın ikinci yarısında, kargo verimlerinde %22,6’lık bir düşüş bekliyor. Getiri düşüşünü bağlamında; kargo getirileri 2020’de %52,5, 2021’de %24,2 ve 2022’de %7,2 arttı. Büyük ve beklenen düşüş bile kargo getirilerini COVID öncesi seviyelerin oldukça üzerine taşıyor.”
Kuzey Amerika 2022’yi lider olarak bitirecek, Avrupa ve Ortadoğu daha sonra arayı kapatacak
IATA tahminine göre, Kuzey Amerika 2022’de karlılığa dönen tek bölge olacak. Ancak 2023’te iki bölge daha – Avrupa ve Orta Doğu – karlılığa adım atacak.
Kuzey Amerika havayolları 2022’yi 9,9 milyar $ karla bitirecek ve 2023’te tahmini 11,4 milyar $’lık bir sonuçla 2023’te daha da karlı bir şekilde faaliyet göstermeye devam edecek.
Tahminlere göre, 2023’te Kuzey Amerika havayolları, kriz öncesi kapasitenin yaklaşık %98,9’u ile kriz öncesi talep seviyelerinin %97’sinden fazlasına hizmet verecek.
Rapora göre, yolcu talebi %6,4 artacak ve 2023’te havayollarının %5,5’lik kapasite büyümesini geride bırakacak.
Bu arada Avrupa, 2022’de 3,1 milyar dolarlık bir kayıpla karşı karşıya. Bazı Avrupa havayolları için kısıtlı operasyonel fırsatlardan sorumlu olan Rusya’nın Ukrayna’yı işgali devam ediyor.
IATA’ya göre, “Kıtanın bazı merkezlerindeki operasyonel aksamalar çözülüyor, ancak işçi huzursuzluğu çeşitli yerlerde devam ediyor.”
Bununla birlikte, Avrupalı hava taşıyıcıları 2023’te yaklaşık 621 milyon $’lık kârlılığa geri dönecek. Önümüzdeki yıl, bölgenin kriz öncesi kapasitenin %89,1’i ile kriz öncesi talep seviyelerinin %88’inden biraz fazlasına hizmet vermesi bekleniyor; Beklenen %8,9 yolcu talebindeki büyüme, %6,1’lik kapasite büyümesini geride bırakacak.
Avrupa’da olduğu gibi Orta Doğu da zarar veren 2022’nin ardından 2023’te karlı faaliyet gösterecek bir başka bölge. Orta Doğu havayollarının 2022’de 1,1 milyar dolar zarar kaydetmesi bekleniyor, ancak yolcu talebi nedeniyle 2023’te 268 milyon dolar kara dönecekler. bölgede %23,4, kapasitesinin ise %21,2 artması bekleniyor.
Analistler, Avrupalı hava taşıyıcılarının aksine, Orta Doğu havayollarının diğer havayollarının uçuşlarını Ukrayna’dan etkilenen bölgelerde yeniden yönlendirmesinden yararlandığını ve uluslararası seyahat pazarları yeniden açılırken geniş küresel ağlarından yararlandığını söylüyor.
Orta Doğu bölgesinin kriz öncesi kapasitenin %94,5’i ile kriz öncesi talep seviyelerinin %97,8’ine hizmet vermesi bekleniyor.
Bazıları 2022’de veya 2023’te kâr edemeyecek
2023 yılı, Asya Pasifik havayollarına uzun zamandır beklenen rahatlamayı getirmeyecek. Bölge, dünya çapında hava kargo hizmetlerinde en büyük oyuncu olmasına rağmen, Çin’in hem iç hem de uluslararası pazarlarda hava yolculuğuna ilişkin sıfır COVID-19 politikalarından en çok etkilenen bölge olmaya devam ediyor.
IATA, Asya Pasifik’in 2022’de 10 milyar dolarlık bir kayıp kaydedeceğini tahmin ediyor ve 2023 beklentileri iç karartıcı görünüyor. 2023 yılında bölgedeki %59,8’lik yolcu talebi büyümesinin, %47,8’lik kapasite büyümesini geride bırakması bekleniyor. 2023 boyunca havayolları, kriz öncesi kapasitenin %75,5’i ile kriz öncesi talep seviyelerinin %70,8’ine hizmet verecek. Bu tahminler, zararı 2023’te yalnızca 6,6 milyar dolara indirmeye yardımcı olacak.
Latin Amerika havayolları ve Afrika’daki taşıyıcılar 2022 veya 2023’te kar edemeyecek. Latin Amerika bölgesi 2022’yi 2 milyar dolar zararla bitirirken, Afrika havayolları yıl için 638 milyon dolar zarar açıklayacak.
Raporda, “Latin Amerika, büyük ölçüde birçok ülkenin COVID-19 seyahat kısıtlamalarını yıl ortasından bu yana kaldırmaya başlaması nedeniyle yıl boyunca canlılık gösterdiğine.” dikkat çekildi.
2023 yılında her iki bölgedeki yolcu talebinin kapasite artışını sırasıyla %3 ve %5,5 oranında geride bırakacağı tahmin ediliyor. Ancak böyle bir artış kayıpların önüne geçmek için yeterli olmayacak.
Analize göre, “Afrika, çeşitli ekonomilerin kırılganlığını artıran ve bağlanabilirliği daha karmaşık hale getiren makro-ekonomik ters rüzgarlara özellikle maruz kalıyor.”
Latin Amerika’daki tahmini kayıp 795 milyon dolar olurken, Afrika 2023’te kaybını 213 milyon dolara düşürecek.
2023’teki riskler
IATA’ya göre, çeşitli riskler mevcut 2023 görünümünü olumsuz etkileyebilir. Bunlardan biri, artan akaryakıt fiyatları ve enflasyonun 2023 yılında operasyonel ortamı nasıl değiştireceğine dair belirsizlik.
Uzmanlar, 2023 için toplam yakıt harcamasının 229 milyar dolar olması ve jet yakıtının daha yüksek maliyetine rağmen normal havayolu harcamalarının %30’unu geçmemesinin beklendiğini söylüyor. Ancak toplam maliyetlerin %5,3 artarak 776 milyar dolara çıkacağı ve bu büyümenin gelir artışının %1,8 altında olması bekleniyor.
IATA’nın bu yöndeki uyarısı ise şöyle; “İşgücü, beceri ve kapasite eksikliklerinden kaynaklanan maliyet baskıları hâlâ var. Altyapı maliyetleri de endişe verici”
Çin’in ülkeyi yeniden uluslararası hava trafiğine açma yaklaşımı ve çeşitli ekonomilerde durgunluk riski, IATA’nın en büyük endişesi. Analistler, Çin’in yerel pandemi kısıtlamalarını kademeli olarak gevşetmemesi ve 2023’ün ikinci yarısında ülkeyi uluslararası trafiğe yeniden açmaması halinde, böyle bir gecikmenin mevcut görünümü “olumsuz etkileyeceğini” söylüyor.
Walsh, bu konuda şunları söyledi:
“Taşınan her yolcunun endüstrinin net karına ortalama sadece 1,11 $ katkıda bulunması bekleniyor. Dünyanın birçok yerinde bu, bir fincan kahve satın almak için gerekenden çok daha az. Havayolları, vergilerdeki veya altyapı ücretlerindeki artışlara karşı tetikte olmalıdır. Daha fazla vergi ve daha yüksek ücretler ters tepebilir. Göstergeler, 2023’ün başlarından itibaren enflasyonla mücadele eden agresif faiz oranlarında bir gevşeme olabileceği yönünde olsa da, bazı ekonomilerin resesyona girme riski devam ediyor. Böyle bir yavaşlama hem yolcu hem de kargo hizmetlerine olan talebi etkileyebilir. 2023’te karlılığı yiyip bitirebilir.”
