Geride bıraktığımız 24 Nisan’da Ermeni diasporasının (Anavatanları dışındaki Ermeni halkı) 1915’te yaşanan tehcirde (göç) yaşandığını söyledikleri “soykırım” konusunu tekrar gündeme getirdiler.
2009 yılında Türkiye Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün Türk Milli Futbol Takımı’nın Ermenistan’ın Başkenti Erivan’da, Ermeni Milli Futbol Takımı’yla oynanan Dünya Kupası eleme maçını seyretmesi ve ardından Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Serkisyan’ın da Bursa’da oynanan rövanş maçını yasak olmasına rağmen Azeri bayrakları ve de “Hrant’ın ülkesine hoşgeldiniz” yazılı pankartların yer aldığı stadyumda izlemesiyle çok önemli bir adım atıldı.
Fakat, ne yazık ki, bu iyi niyetli adımlar yarım kaldı ve yıllarca iki ülke arasında normalleşme için yeni adım atılamadı.
6 Şubat Depremi iki ülke arasında sıcak ilişkilerin kurulmasına neden oldu. İnsani yardım TIR’ları için Alican Sınır Kapısı 1988 Ermenistan Depremi’nden sonra bir kez daha açıldı ve tekrar kapandı.
Karayolu sınır kapısını açmak çok zordu, ama havayoluyla birkaç uçuş yapılmıştı.
İlk önce Türk şirketi Fly Air, fiili yasağı delip Erivan’a ilk uçuşu gerçekleştirdi. Ardından Atlasjet Ermenistan pazarını boş bırakmamak için uçuşlar başlattı.
Karşı taraftan da bazı uçuşlar olduysa da bunlar süreklilik gösteremedi ve bitti.
Aradan 15 yıl geçtikten sonra 15 Şubat 2023’te Ermenistan Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan Ankara’ya gelip Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile görüştü ve “normalleşme” adımları için karara vardılar. Bu anlamda ilk olarak havayolu ulaşımı için karşılıklı izinler çıktı ve ilk olarak Türk Şirketi Pegasus Sabiha Gökçen’den Erivan’a iki frekans uçuş yapmaya başladı. Ermeni tarafı da Flyone Armenia şirketiyle aynı frekansla İstanbul Havalimanı’nı programına aldı.
Bu arada, 26 Mart’ta Erivan’da oynanan UEFA-24 Avrupa Futbol Şampiyonası maçı için Türk Milli Futbol Takımı’nı Erivan’a bir THY uçağı götürdü. Ve daha da ilginci 15 yıl sonra yine bu maç için bu sefer Gençlik Spor Bakanı Mehmet M. Kasapoğlu Ermenistan’a devlet VIP filosundaki bir iş jetiyle gidip gelmişti.
Her şey iyi giderken Erivan’dan gelen bir haber şaşkınlık yarattı. İstanbul’a sefer yapan FlyOne Armenia (Aslında FlyOne bir Moldova şirketi ve uçuşları ekonomik nedenlerle geçen hafta durduruldu.) CEO’su Aram Ananyan, Türk Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün (SHGM) herhangi bir uyarı yapmadan, Türkiye hava sahasını kullanarak Avrupa’ya yaptıkları uçuşları yasakladığını söyledi.
Bu açıklamadan sonra sadece İstanbul uçuşları sürerken daha önemli bir haber Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’ndan geldi. Bakan, Erivan’da 1915-18 tehcir yıllarında Ermeniler’e soykırım yaptığı iddia edilen Jön Türklerden Osmanlı ve Azerbeycanlı siyasi, askeri yöneticilere karşı suikast yapanların anısına dikildiği söylenen Nemesis Anıtı (Nemesis: Antik Yunan’da adalet ve intikam tanrıçası) nedeniyle Ermenistan uçaklarına Türkiye hava sahasının kapatıldığını açıkladı. Çavuşoğlu, anıt hakkında “Bizim diplomatlarımızı şehit eden terör örgütlerini, teröristleri, 1920’lerde Azerbaycanlı kardeşlerimizi ve bizim vatandaşlarımızı şehit eden terör örgütlerini yüceltmek için yaptılar. Dolayısıyla güvenlik kurumlarından sonra en çok şehit vermiş bir kurumun, Dışişleri Bakanlığı’nın başındaki bakan olarak benim bunu kabul etmem mümkün değil.” dedi.
Çavuşoğlu “Ermenistan uçakları bizim (hava sahası) üzerimizden birçok yere uçmaya başlamışlardı, hava sahamızı da kapattık. Eğer bunu devam ettirirlerse de başka tedbirler de alırız.” uyarısında bulundu.
Biz, yakın zamanda THY’nin de Erivan’a uçmasını beklerken, halen uçuşlarını sürdüren Pegasus Havayolları’nın Ermenistan’a yaptığın uçuşlarda şimdilik bir sorun yaşanmadığını görüyoruz.
Bu arada ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcü Yardımcısı Vedant Patel’in “Türkiye’nin Ermenistan uçaklarına hava sahasını kapatmasını hayal kırıklığı olarak not ettik” diye cevaplaması dikkat çekti.
KEİPA Toplantısı için Türkiye’ye gelen ve uçağına izin verilen Ermenistan Ulusal Meclis Başkanı Alen Simonyan, “Türkiye ile iyi ilişkilerden yanayız” diye konuştu.
Dışişleri’nin uçuş yasağından sonra Ermenistan’ın da Türk şirketlerinin Erivan’daki Zvartnots Havalimanı’na (EVN) seferler yapmasını yasaklayıp yasaklamayacağını önümüzdeki günler gösterecek. Ermenistan’ın bu adımıyla normalleşme durmuş ve flu bir belirsizlik ortamı doğmuştur. Bu uçuş yasağı en çok da İstanbul’a çalışmak veya ticaret yapmak için gelen 300 bin Ermeni yurttaşına zarar verecek. Ya o anıt oradan kalkar, hava sahası açılır, ya da Türk hava sahası ikinci bir emre kadar Ermenistan tescilli uçaklara kapanır.
Ne olacağını bekleyip göreceğiz. Önemli olan dostluk diyelim.
musaalioglu@gmail.com
