İstanbul’un Asya yakasındaki Sabiha Gökçen Havalimanı, 1987 yılında Başbakanlık Savunma Sanayii Müsteşarlığı (Cumhurbaşkanlığı’na bağlı Savunma Sanayii Başkanlığı) tarafından hazırlanan “İleri Teknoloji Endüstri Parkı ve Havaalanı Projesi (İTEP)” kapsamında “Mükemmeliyet Merkezi” olarak düşünüldü.
Giderek geliştirilecek olan Teknokent’in altı ana unsurunun ilk aşaması olarak yılda 3 milyon dış hat, 500 bin iç hat yolcu ve 90 bin ton da kargo kapasiteli bir havalimanı olarak planlanmış, ama yapımına nedense karşı çıkılmıştı.
(2023’te 37.5 milyon yolcu ağırladı.)
Hayata geçirilen tesisin işletmesini yapmak üzere, 27 Ocak 2000’de Savunma Sanayii Başkanlığı’nın yüzde 96.4 sermaye payı ile Havaalanı İşletme ve Havacılık Endüstrileri A.Ş. (HEAŞ) adlı şirket kuruldu.
Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB), TUSAŞ Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. (TAI), Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı (TSKGV), Türk Hava Kurumu (THK), ASELSAN Elektronik Sanayii ve Ticaret A.Ş. (ASELSAN) ve Hava Elektronik Sanayii ve Ticaret A.Ş. (HAVELSAN) ortaklığıyla kurulan HEAŞ, 25 Aralık 2014 tarihi itibariyle TAI, ASELSAN ve HAVELSAN‘ın hisselerini TSKGV’ye devretmesiyle üç ortaklı bir kamu şirketi olarak faaliyete geçirildi.
2007 yılının temmuz ayında yapılan ihaleyle havalimanı işletme hakkını Türk şirketi Limak Holding, Hintli GMR Airports Infrastructure Limited ve Malezyalı MAHB (Malaysia Airports Holdings Berhad) şirketlerinin ortak olarak kurduğu ISG – İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı Yapım Yatırım ve İşletim A.Ş. adlı şirket 1 Mayıs 2008 tarihi itibariyle 20 yıl süreyle kazandı.
Limak’ın ve GMR’nin ortaklıktan ayrılmasından sonra hisse alımında önceliği olması nedeniyle MAHB bu hakkını kullandı hissesini yüzde 100’e çıkararak, meydanda tek olarak kaldı.
Hakkında zaman zaman ‘satılıyor’ (Satılamaz, satamaz çünkü ISG mal sahibi değil, işletmecidir) haberleri çıkan Sabiha Gökçen’de beklenen bu hisse devri veya ortaklık konusu 2024 yılının ilk aylarında gündeme geldi. Havalimanının işletme hakkının yüzde 50’sini IC (İbrahim Çeçen) Holding’e devredileceği ve bu nedenle, yeni CEO olarak ICA’dan (Çeçen Gurup şirketlerinden) Serhat Soğukpınar’ın göreve getirilmesi işin ciddi olduğunu gösteriyordu. Fakat bu arada, devlet şirketi olan MAHB’nin elindeki hisselerin bir kısmını başka şirketlere devredeceği de ileri sürüldü.
Aynı sıralarda IC Holding ile Malaysia Airports (ISG) ortaklık görüşmeleri de bir anda bitti ve ISG’ye CEO olarak atanan Soğukpınar ayrılıp eski işi olan ICA Genel Müdürlüğü’ne geri döndü.
Devlet şirketi olan ve MAHB’de hissesi yüzde 33 olan Khazanah Nasional Berhad’ın (KNB) hissesi yüzde 40’a, yine çalışanların katılım fonu gibi faaliyet gösteren Employees Provident Fund’ın (EPF) yüzde 8 olan payı yüzde 30’a kadar çıkacak dendi. Buraya kadar bir sorun yok gibi. Fakat, Abu Dabili fon ile birlikte hareket eden Amerikalı Global Infrastructure Partners (GIP) adlı şirketin yüzde 30’luk hisseye talip olması söz konusu olunca işler fazlasıyla karıştı.
Malezya’da 39 havalimanı işleten MAHB’ın elindeki en büyük meydan olan Sabiha Gökçen’in işletmesini yapan ISG Şirketi “Sabiha Gökçen Havalimanı 4 milyar dolarlık dev bir anlaşmayla satılıyor” şeklindeki haberleri ‘yalan’ diye nitelendirip şöyle diyordu.“Khazanah Nasional Berhad (KNB) liderliğinde oluşturulan bir konsorsiyumun işletmecimiz Malaysia Airports Holdings Berhad’ın (MAHB) hissedarlığıyla ile ilgili yaptığı teklif, bazı basın organlarında “Sabiha Gökçen Havalimanı 4 milyar dolarlık dev bir anlaşmayla satılıyor” şeklinde haberleştirilip servis edilmiştir. Bu haberler gerçeği yansıtmamaktadır. (…)
Gateway Development Alliance (GDA) konsorsiyumu, yüzde 100 hissedarımız olan Malaysia Airports Holdings Berhad’ın (MAHB) satın alınması için bir teklif sunmuştur. Bu konsorsiyum, mevcutta MAHB grubunun ana hissedarı olan Khazanah Nasional Berhad (KNB) liderliğinde oluşturulan bir yatırımcı grubudur. GDA’nın teklifine göre, mevcutta MAHB’ın yaklaşık yüzde 40 hissesine sahip olan EPF ve Khazanah şirketlerinin bu işlem sonrasında hisse oranı yüzde 70’e çıkacak olup, geriye kalan yüzde 30’luk MAHB hissesi ise Abu Dhabi Yatırım Kurumu ve Global Infrastructure Partners (GIP) tarafından paylaşılacaktır.
Paylaştığımız detayda da görüleceği üzere; söz konusu teklif, MAHB’ın halka açık hisseleri ile ilgili olup İstanbul Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı’nda operasyonel veya yönetsel herhangi bir değişikliğe sebep olmayacak niteliktedir.”
MAHB adına ISG böyle diyerek bir anlamda söylentileri de doğruluyordu. Fakat sorun Malezyalı bir devlet şirketi olan MAHB’nın ortakları arasında yer alan yine kamu kökenli Khazanah ve EPF’ın hisselerinin arttırılması değil, asıl sorun diğer hisselere talip olan Amerikalı global şirketin sermaye yapısı ve ilişkileri olarak gösteriliyor.
Malezya’da siyasi muhalefet ve basın bu konuda mayıs ayında duruma tepki göstererek, ortak olacak ABD’li şirket GIB’nin İsrail yanlısı olduğunu ve üst kuruluşu olan BlackRock adlı şirketin silah üretimi de yaptığını ve İsrail’e silah sattığını ileri sürerek böyle bir ortaklığın, İsrail’in Gazze’de katliam yaptığı bir sırada kesinlikle kabul edilemez olduğunu ileri sürüyor, bu ilginç ortaklığa kesin karşı çıkıyorlar.
Gazeteci Hasan Hafız, Malay Mail adlı internet sitesinde 24 Mayıs 2024 tarihinde yazdığı yazıda “Global Infrastructure Partners (GIP) adlı şirketin ortağı olan BlackRock’un İsrail savaş makinesini yağlamadaki rolü belgelenmiştir. New York’taki merkezi, şirketi soykırımdan kazanç sağlamakla suçlayan Filistin yanlısı grupların protestolarına sahne oldu.(…) BlackRock’un yatırım yaptığı şirketler arasında yüzde 7,4 hisseye sahip olduğu Lockheed Martin de bulunuyor. Lockheed Martin, İsrail silah ve havacılık endüstrisine milyarlarca dolarlık yatırımları olan ABD merkezli bir savunma yüklenicisidir.” diyor.
Gazeteci Asuki Abbas ise The Malaysian Reserve’de 18 Mayıs’ta yazdığı yazıda “Sonuçta bu, tamamen dünyanın en büyük varlık yöneticisi BlackRock’a ait olan GIP idi. 10 trilyon ABD Doları fon yöneticisi olan BlackRock Inc’in kapitalizmin en hain mafyalarından biri olduğu açık bir sırdır. GIP, dünyanın dört bir yanında bazı havaalanlarını işletmekte. Sydney, Edinburgh, London City gibi. (Gatwick de var. M.A) Sahip olduğu havalimanlarının hiçbiri Skytrax’ın dünyadaki en iyileri arasında değil. Sadece Sidney Havaalanı dört yıldızlı olarak sıralanıyor. Halihazırda üç yıldızlı bir havaalanı olan Kuala Lumpur Havalimanı’nın dahil edilmesi, yalnızca GIP’ın portföy kimlik bilgilerine hizmet edecektir.” diyor.
Putrajaya Milletvekili Radzi Jidin ise, BlackRock’in sahip olduğu bir varlık olan GIP’ye hisse satmanın, BlackRock’ın İsrail yanlısı tutumu ve Filistin’deki durum göz önüne alındığında “duyarsız” olacağını söyleyerek görüşlerini dile getirdi.
Bu anlaşma gerçekleşirse İsrail yanlısı BlackRock şirketinin alt kuruluşu olan GIP, Abu Dabili fonla ortak olarak, adını Atatürk’ün manevi kızından alan Sabiha Gökçen Havalimanı’na da yüzde 30’luk hisseyle ortak olacak.
Mutlu yarınlar Türkiye’m.
musaalioglu@gmail.com
BLACKROCK HAKKINDA
New York merkezli Amerikan global yatırım yönetimi şirketi. 1988’de başlangıçta bir risk yönetimi ve sabit gelir kurumsal varlık yöneticisi olarak kurulan BlackRock, 10 trilyon $’a ulaşan yönetilen varlıklar ile 2023 yılı itibarıyla dünyanın en büyük varlık yöneticisi. BlackRock 30 ülkede 70 ofisi ve 100 ülkedeki müşterisiyle dünya çapında faaliyet göstermekte. Gücü ve finansal varlıklarının ve faaliyetlerinin büyüklüğü ve kapsamı nedeniyle BlackRock dünyanın en büyük gölge bankası olarak adlandırıldı. 2023 yılı itibarıyla şirketin CEO’luğunu, aynı zamanda kurucu ortaklardan da olan Larry Fink yapmaktadır.
Gölge bankalar olarak da adlandırılan, ticari bankaların bilançolarında görünmeyen şubeleri, dünya finans piyasasını yakından izleyenleri endişelendiriyor. New York’ta ekonomi muhabirliği yapan Heike Buchter Blackrock hakkında bir kitap yazdı.
McDonald’s’ın da en büyük hissedarı
Blackrock, Buchter’in kitabında, ‘dünyanın kimsenin tanımadığı en güçlü tröstü’ olarak tanıtılıyor. Larry Fink’in şirketi büyük Amerikan bankalarıyla petrolcülük ve silah şirketlerinin de büyük hissedarları arasında.
BlackRock’ın yatırım yaptığı silah şirketleri arasında, Lockheed Martin, RTX, Northrop Grumman, Boeing ve General Dynamics gibi şirketler bulunuyo
Blackrock Inc. McDonald’s’ın en büyük hissedarları arasında yer alıyor.
İsrail’e tam destek
BlackRock’un başkanı Robert Kapito daha katliamın ilk günlerinde “İsrail’de işlenen korkunç terör eylemleri karşısında kesinlikle yıkılmış durumdayım. Bu kadar çok masum insanın kaçırılması ve öldürülmesi karşısında söyleyecek söz bulamıyorum” diyerek duruşunu belli etti. Dünyanın en büyük yatırım şirketlerinden olan BlackRock’un Üst Yöneticisi (CEO) Larry Fink ise Filistin’e destek olan üniversite öğrencilerinin bunun bedelini ödemeleri gerektiğini söyledi. Fink, iş başvurularında dünyanın en iyi üniversitelerinden bile mezun olsa, adayların sosyal medyalarını ve geçmiş aktivitelerini araştıracaklarını ve buna göre karar vereceklerini ekledi.
BlackRock, geçtiğimiz ocak ayında, Global Infrastructure Partners (GIP) şirketini 12,5 milyar dolar karşılığında satın aldığını duyurdu. Satın alma, enerji holdingleri ve önde gelen Gatwick Havaalanı da dahil olmak üzere önemli varlıkları BlackRock’ın şemsiyesi altına soktu.
