Aradan 8 yıl geçmesine rağmen bu konuda somut bir adım atılamadı.
Bundan yıllarca önce 08 Mayıs 2016 tarihinde, Türkiye’de uçaklarda hava polisi (Air marshal) uygulamasının başlatılması gerektiğini ilk olarak yazan bendim. (https://www.gazetebirlik.com/yazarlar/tum-ucaklarda-air-marshal-sart/)
Aradan 8 yıl geçmesine rağmen bu konuda somut bir adım atılamadı.
Şöyle ki, 28.11.2017 tarihinde kabul edilen 7061 Sayılı Kanun ile 2920 Sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu’nun 40’ıncı maddesine “Türk tescilli sivil hava araçlarında özel eğitimli silahlı güvenlik görevlileri bulundurulabilir. Türkiye’ye uçuşu olan yabancı tescilli sivil hava araçlarında silahlı güvenlik görevlisi bulundurulmasına izin verilmesine, mütekabiliyet ilkesi saklı kalmak kaydıyla İçişleri Bakanlığı yetkilidir. Silahlı güvenlik görevlisinin görev, yetki ve sorumlulukları İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenir.” hükmü eklenmişti.
Söz konusu hüküm kapsamında hazırlanan “Türk Tescilli Sivil Hava Araçlarında Bulundurulan Özel Eğitimli Silahlı Güvenlik Görevlilerinin Görev, Yetki ve Sorumluluklarına Dair Yönetmelik” de 01.10.2019 tarihli ve 30905 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş, Yönetmeliğin uygulanmasına dair Yönerge ise Emniyet Genel Müdürlüğü (EGM) Makamının 07.01.2020 tarihli ‘Olur’ larıyla mevzuata dahil edilmişti. Hatta yapılan bu mevzuat düzenlemeleri kapsamında EGM Koruma Dairesi Başkanlığı’nca 10.01.2020 tarihinde Hava Polisi Adayı Seçme Sınavı’nın duyurusu da yapılmıştı. Ardından da 03-13.03.2020 tarihleri arasında Fiziki Yeterlilik ve Atış Sınavları’na tabi tutularak başarılı olan 3’ü komiser yardımcısı, 41’i polis memuru olmak üzere toplam 44 aday 10.08.2020 tarihinde zamanın İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun da katıldığı bir törenle Elmadağ’da Hava Polisi Eğitimine başlamıştı.
Hava Polisi Adayları, 8 hafta süren bu eğitimde Sivil Havacılık Güvenliği, Temel Güvenlik Eğitimi, Havacılık Terminolojisi ve Hava Aracı Özellikleri Eğitimi, Uçak İçi Kapsamlı Atış Teknikleri ve Silah Eğitimi, Polis Müdahale Yöntem ve Teknikleri Temel Eğitimi, Rehine Müzakere Eğitimi, Havacılık Güvenliğinde Yolcu Profili ve Davranış Analizi Eğitimi, Silahsız Saldırı ve Savunma Amaçlı Yakın Dövüş Teknikleri ve Yabancı Dil gibi konularında 200 saat eğitim alacaklardı. Kursu başarıyla bitiren adaylara Hava Polisi Temel Eğitimi Sertifikası verilip havalimanlarında kurulan Hava Polisi ve Uluslararası İrtibat Noktası Büro Amirlikleri’nde görevlendirilecekti. Böylece dünyada sadece 16 ülkede uygulanmakta olan Hava Polisi (Air marshal) uygulamasına ülkemizde de resmen başlanacaktı.
Yönetmeliğe göre, Hava Polisi uygulamasına geçilmesiyle havayolu şirketleri tarafından verilen uçuş bilgileri Sivil Havacılık Güvenliği Risk ve Tehdit Değerlendirme Komisyon kararları doğrultusunda incelenerek, hava aracının tipi, yolcu kapasitesi, uçuş süresi, uçuş yapılacak bölgenin risk durumu ve istihbarat bilgileri göz önüne alınarak Koruma Dairesi Başkanlığı’nca ilgili uçuşta en az iki hava polisi görevlendirilecek. Türk tescilli sivil hava araçlarında görevlendirilen hava polisleri, başta uçak kaçırma eylemleri olmak üzere, uçuş halindeki bir uçağın faaliyetlerinin engellenmeye kalkışılması, uçağın kontrolünün ele geçirilmeye teşebbüs edilmesi veya yetkisiz kişilerce uçağın kanunsuz olarak kontrol altına alınması durumlarında uçuş güvenliğiyle kokpit, mürettebat, yolcuların can güvenliğini sağlamak ve yasa dışı müdahale eylemlerini önlemek amacıyla orantılı olarak uygun koruyucu güvenlik tedbirleriyle uçağın kontrolünü ele alıp mesul kaptan pilota teslim edecek.
Uçaklarda sivil kıyafetle görev yapacak olan hava polisleri, söz konusu tehditlere yönelik makul şüphe olması halinde kokpit, mürettebat, yolcu can güvenliğini sağlamak ve yasa dışı müdahale eylemlerini önlemek amacıyla eyleme müdahale edecek, kuralsız yolculara ve potansiyel tehlike arz eden yolculara görev tanımında belirtilen durumlar oluşmadığı sürece müdahale etmeyecek.
Hava polisi görevlendirildiği uçuşta görevi itibarıyla kaptan pilotlara ve uçuş mürettebatı ekibine hiyerarşik olarak bağlı olmayacak.
Yolcu gibi seyahat edecek olan hava polislerinin varlığı uçak mürettebatı tarafından bilinecek, fakat kimlikleri yolculardan kesinlikle gizli tutulacak.
Bu kadar kapsamlı ve detaylı olarak hazırlanan bu yönerge ne yazık ki uygulamaya konulamadı. Devlet olur dedi, havayolları masrafa evet dedi. Karşılılık (mütekabiliyet) esası gereği yalnız Almanya olur verdi. Diğer ülkelerden olumlu dönüş olmadı ve bu iş hayata geçirilemedi. Yani Türk gibi başlayıp Alman gibi bitiremediğimiz işlerden biri de bu oldu. Uçaklarda acaba kim sivil polis diye etrafa bakınmanıza gerek yok.
Mutlu yarınlar Türkiye’m.
musaalioglu@gmail.com
*
Avrupa hava sahasına giremeyecekler, EASA’dan 15 havayoluna uçuş yasağı
Avrupa Birliği’nin kurduğu ve uçuş güvenliği alanında tek yetkili kurum olan EASA (European Aviation Safety Agency) Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı’nın havacılıktaki rolü şöyle özetlenebilir:
Düzenlemelerin ve sertifikasyonun uyumlaştırılması, tek AB havacılık pazarının geliştirilmesi, teknik havacılık kurallarının hazırlanması, uçak ve bileşenlerin tip sertifikasyonu, havacılık ürünlerini tasarlayan, üreten ve bakımını yapan şirketlerin onaylanması, AB ülkelerine emniyet gözetimi ve desteği sağlamak (örneğin, hava operasyonları, hava trafik yönetimi konularında), Avrupa ve küresel güvenlik standartlarını teşvik etmek, Avrupa’da uçuş güvenliğini artırmak için uluslararası paydaşlarla birlikte çalışmak (AB hava güvenliği – yasaklı operatörlerin listesi) gibi.
Bu uygulamalara, Avrupa ve uluslararası sivil havacılık topluluğu:
Avrupa sivil havacılık otoriteleri, hava operatörleri ve havayolları,
Avrupalı uçak ve parça üreticileri/tasarımcıları, bakım şirketleri, ticari ve özel pilotlar, onaylı eğitim kuruluşları, havacılık tıp merkezleri, hava trafik kontrolörleri ve hava seyrüsefer hizmetleri, havaalanları zorunlu olarak dahil olmaktadır.
EASA’nın kapsadığı ürünlere gelince; orta ve büyük jetler, turboprop uçaklar, hafif uçuş araçları, döner kanatlı uçaklar (helikopterler, jiroplanlar), hafif sportif uçaklar (balonlar, planörler, hava gemileri, sivil dronlar), motorlar, pervaneler, uçuş simülatörleri ve A400M gibi bazı askeri nakliye uçakları.
Yaptırım gücü yüksek olan EASA güvenlik standartlarını karşılamadığı gerekçesiyle bazı ülkelerin tüm havayolu şirketlerine ve bazı ülkelerin de bir veya iki havayolu şirketlerinin Avrupa hava sahasını kullanmalarını yasakladı. Yapılan duyuruyla yasak kapsamına alınan 15 şirketle Avrupa Birliği Hava Güvenliği Yasak Listesi’nde yer alan havayolu sayısı 129’a ulaştı. Yasak kapsamına alınan bu havayolu şirketlerinin 101’i, Ermenistan, Belarus, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Kongo Cumhuriyeti, Djibouti, Ekvador Ginesi, Eritre, Kırgızistan, Liberya, Libya, Nepal, Rusya, Sierra Leone ve Sudan gibi ülkelere ait.
Farklı coğrafyalarda kurulan Air Zimbabwe (Zimbabve), Avior Airlines (Venezuela), Blue Wing Airlines (Surinam), Aseman Airlines (İran), Fly Bağdat (Irak) ve Iraqı Airways (Irak), Iran Air (İran) ve Air Koryo (Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti) gibi şirketler de yasak kapsamında.
