NASA ve Elon Musk’ın şirketi Space X, 400 km yüksekte bulunan ve yörüngede sayılı günleri kalan Uluslararası Uzay İstasyonu’nu (ISS) 2031 yılı başında düşürerek varlığını sonlandıracak.
Yaklaşık 24 yıldır kesintisiz olarak görev yapan Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) emekliye ayrılacak. Ancak bunun ne şekilde olacağı hala tartışılıyor.
Bu hafta, Elon Musk’in şirketi SpaceX geliştireceği özel Dragon kapsülleri kullanılarak ISS’yi zamanı dolduğunda yörüngeden çıkarmakla görevlendirildi.
Geçtiğimiz ay ISS’i düşürmek için anlaşan NASA ve SpaceX, Çarşamba günü uygulanacak prodesürlerin ana hatlarını açıkladı. Uzay istasyonu 32. yılına ulaştığında, diğer bir deyişle 2013 yılı başında yörüngeden çıkarılarak Dünya’da bir okyanusa düşürülecek.
NASA, Dünya dışında inşa edilmiş en büyük yapı olan istasyonu düşürmesi için SpaceX ile 843 milyon dolarlık bir anlaşma yaptı.
İşte ISS’nin nihayet nasıl hizmet dışı bırakılacağı ve önündeki zorluklar.
ISS neden düşürülüyor?
Uzay istasyonu şimdiden yaşlanma belirtileri gösteriyor.
Rusya ve ABD ISS’in ilk parçalarını 1998’in sonlarında fırlattı ve astronotlar iki yıl sonra uzay istasyonuna taşındı. Avrupa ve Japonya kendi parçalarını ekledi ve Kanada robotik kolların eklenmesini sağladı.
2011 yılında istasyon, bir futbol sahası büyüklüğüne ve yaklaşık 430 bin kg’lık bir kütleye ulaşmıştı.
NASA istasyonun en az 2030 yılına kadar dayanacağını tahmin ediyor. Hedef; o zamana kadar özel şirketlerin kendi uzay istasyonlarını fırlatması ve NASA’nın birçok müşteri gibi olması.
Halihazırda yürürlükte olan bu strateji, NASA’yı Ay’a odaklanma ve Mars’a seyahat etme konularına odaklanmasını sağlayacaktır. NASA istasyonun ömrünü uzatmaya da karar verebilir.
Neden Dünya’ya geri getirilmiyor?
NASA uzay istasyonunu söküp parçalarını Dünya’ya geri taşımayı ya da özel şirketlerin parçaları kurtarmasına izin vermeyi düşündü.
Ancak NASA’ya göre istasyon hiçbir zaman yörüngede parçalara ayrılmak üzere tasarlanmadı. Böyle bir çaba hem pahalı hem de sökme işlemini gerçekleştirecek astronotlar için riskli olacaktı.
Ayrıca, her şeyi indirecek NASA’nın eski mekikleri kadar büyük bir uzay aracı da yok. Bir başka seçenek de boş istasyonu daha yüksek, daha istikrarlı bir yörüngeye çıkarmak olabilir.
Ancak lojistik sorunlar ve uzay çöpü riskinin artması nedeniyle bu da reddedildi.
Nasıl indirilecek?
Uzay araçları, uzay istasyonunu periyodik olarak yükselterek yaklaşık 420 km yükseklikteki bir yörüngede kalmasını sağlıyor. Aksi takdirde, yörüngeden kontrolsüz bir şekilde alçalmaya devam edecektir.
NASA, Güney Pasifik’in uzak bir bölümünde ya da muhtemelen Hint Okyanusu’nda güvenli bir iniş sağlamak istiyor. Bu da istasyona kenetlenecek ve onu okyanusa doğru yönlendirecek bir uzay aracının fırlatılması anlamına geliyor.
NASA, 2.000 km uzunluğundaki enkaz alanında, boyutları bir mikrodalga fırından bir sedana kadar değişecek parçaları kurtarabilmeyi umuyor.
NASA ve ortakları bu iş için üç Rus tedarik gemisini kullanmayı düşündüler. Ancak daha sağlam bir araca ihtiyaç vardı.
Bunun üzerine Haziran ayında yapılan çağrıda, SpaceX yörüngeden çıkarma aracı ihalesini kazandı.
Yörüngeden çıkarma uzay aracı neye benzeyecek?
SpaceX, uzay istasyonuna malzeme ve astronot taşıyan sıradan bir Dragon kapsülü kullanmayı planlıyor. Ancak 46 motor ve 16.000 kg’dan fazla yakıt barındıran çok daha büyük bir gövdeye sahip olacak.
SpaceX’ten Sarah Walker, asıl zorluğun son iniş sırasında artan sürüklenmeden kaynaklanan çekiş ve kuvvetlere direnirken uzay istasyonuna rehberlik edecek kadar güçlü bir uzay aracı yaratmak olacağını söyledi.
NASA’ya göre bu uzay aracının yörüngeye ulaşması için özellikle güçlü bir rokete ihtiyacı olacak. Kapsül, istasyonun planlanan düşürülmesinden bir buçuk yıl önce fırlatılacak. Yavaş yavaş indirilirken astronotlar hala istasyonda olacak.
İstasyonun düşürülmesinden altı ay önce mürettebat gemiyi terk edecek. İstasyon yaklaşık 220 km’ye indiğinde, Dragon kapsülü dört gün sonra dünyaya düşürücek.
Bu daha önce yapıldı mı?
NASA’nın ilk uzay istasyonu Skylab, 1979 yılında Avustralya ve çevresindeki Pasifik’e yağan enkazla birlikte yere çakılmıştı.
Uzay ajansı ilk uzay mekiği ekiplerinden birinin Skylab’ın inişini kontrol etmek ya da yörüngesini yükseltmek için bir roket gönderebileceğini umuyordu. Ancak mekik o zamana kadar hazır değildi ve ilk uçuşunu ancak 1981’de yapılabildi.
Yer kontrolörleri Skylab’ı Hint Okyanusu’na doğru göndermeyi başardılar. Ancak bazı parçalar Batı Avustralya’ya da düştü.
Rusya’nın dünyaya dönem uzay istasyonları konusunda daha fazla deneyimi oldu.
Mir, 2001 yılında Pasifik üzerinde sürtünerek yeniden Dünya’ya yönlendirilmeden önce 15 yıl boyunca faaliyet gösterdi.
Bir şeyler kurtarılabilecek mi?
NASA, müzede sergilenmek üzere uzay istasyonunun içinden geminin çanı ve kütükleri, yamalar ve diğer hatıraların bulunduğu paneller gibi bazı küçük eşyaları geri getirmek istiyor. Bunlar bir ya da iki yıl içinde SpaceX tedarik gemileriyle indirilebilir.
NASA’dan Ken Bowersox “Ne yazık ki eve gerçekten çok büyük şeyler getiremiyoruz” dedi.
“Duygusal yanım bazılarını kurtarmaya çalışmayı çok isterdi, ancak en pratik yaklaşım her şeyi tek bir yıkıcı darbeyle aşağı indirmek” dedi.
