“ Sayın Mustafa Kılıç;
Bu kadar çabuk yanıt verdiğiniz ve çok değerli materyaller gönderdiğiniz için çok teşekkür ederim. Meslektaşım Şamil ile birlikte çalışıyoruz. Yarın size konuyla ilgili bazı Rus materyalleri göndereceğiz. Ve size sorular yazacağız.
Saygılarımla, tarihçi Andrey Pochtarev.”
“ Sayın Mustafa Kılıç;
Makalelerinizi dikkatle inceledik. Malzemeler için çok teşekkür ederim. Türkiye’nin havacılık tarihini incelememize çok yardımcı oluyorlar. Ayrıca size sorularımız var. Türkiye’de planör okulundaki öğretmenlerimiz hakkında bilgi ve fotoğraflar gönderiyorum.
Saygılarımla, tarihçi Andrey Pochtarev.”
ANOKHİN SERGEY NİKOLAYEVİÇ ( 1910 – 1942 )
“ 3 Mayıs 1935 – 1 Ocak 1940 tarihleri arasında Türk Havacılık Derneği’nin Türkkuşu organizasyonunda öğretim görevlisi olarak görev yapmıştır. Paraşüt ve planör sporlarında eğitmendir.”
UZMAN ANOKHİN’İN TÜRKKUŞU PARAŞÜT ÇALIŞMALARI İLE İLGİLİ DEMECİ;
Türkkuşunda paraşüt çok ilerlemiştir, atlayışlara başlamadan evvel bütün üyelerin paraşüt nazariyesi hakkında bilgi sahibi olmaları bize çok yardımcı oldu. Öğrencilerimiz içinde çok önemli ve mesuliyetli bir iş olan paraşüt katlamayı bile başarıyla ve benim gözetmenliğime ihtiyaç duymadan yapabilen öğrencilerim vardır.
Atlamalarda çoğu Muaffak oluyorlar. Atlayışlardan sonra kendilerini çok neşeli buluyorum. Özellikle hiçbirinin ismini söylemeden öğrencilerimin doğuştan yetenekli ve cesur olmaları bana kıvanç veriyor. İçlerinde kadın öğrenciler de olmak üzere yapılan başarılı atlayışlar her zaman beni tatmin etmektedir. Bir öğrencim atlayışını 1.000 metreden yapmış ve 700 metreye ininceye kadar sekiz (8) saniye paraşütünü açmayarak, saniyelerin geçişini sükûnetle beklemek paraşütçülüğe yeni başlayan için çok önemli bir deneyimdir. Türk gençleri bunda da başarılı oldular ve öğretmenleri tarafından verilen emirleri harfi harfine tatbik ettiler. Düşünün bir kere, havada baş aşağı bir taş gibi yere düşüyorsunuz; sessizliğinizi ve soğukkanlılığınızı korumanız için yüksek bir cesarete ve enerjiye sahip olmalısınız.
Bu atlayışların yüksekliği her gün değiştirilmektedir. Havada atlayış yapılacak yere gelince gazı kesiyorum. Öğrencilerim önlerindeki yükseklik göstergesine baktıktan sonra yerde iken kendilerine söylediğim şekilde bulundukları yerden kalkıp kanat üzerinde boşluğa atlamak üzere hazır vaziyette kumandamı bekliyorlar, Atla! der demez bir kartal gibi aşağılara dalıyor ve bir iki saniye sonra onları beyaz şemsiyeleri ile yine yanı başımda buluyorum. İnişlerde öyle, iniş deyip geçmeyiniz bu da atlayış kadar maharet ister. Maharet, atılganlık, cesaret ve bilgi isteyen her şeyi yaptıkları gibi öğrencilerim inişlerini de her defasında maharetle yapıyorlar. Rüzgâr Ankara sırtlarını saniyede (7) metre bir hızla yalarken biz yine hiç bir şey yokmuş gibi, yağmur ve kar altında maçlarını yapmaya çıkmış sportmenler gibi sükûnetle atıldık ve öylece yere ineceğimizi kesinlikle bilen insanlara has bir ağırbaşlılıkla yerde bizi bekleyen arkadaşlarımızın arasına indik. Akşam karanlıklarda yapılan atlayışlar paraşütçünün ruhu üzerinde olumlu bir etki yapar. Bizim gece atlayışlarımızda hiçbir isteksizlik görülmedi.
Atlayışlar sanki günün belli bir saatinde yapılıyormuş gibi hep normal olarak geçti. Hep bunlar gösteriyor ki Türkkuşu paraşütçüleri, paraşütçülüğün her türlü incelik ve kurallarını tamamen kavramış durumdadırlar.
“Sayın Mustafa Kılıç;
Ve iki fotoğraf daha. Sergey Nikolayeviç Anokhin, Türk eğitim uçağı Caudron C-59 gövdesinden paraşütle atlıyor. Bu Fransız yapımı makinelerin yedisi (7) Türk Havacılık Birliğinde (Türkkuşu) işletilmektedir. Sovyet yapımı bir U-2 uçağından bu fotoğrafları çeken Anokhin’in karısı, planör eğitmeni Rachenska Margarita Karlovna”
“Sayın Mustafa Kılıç;
Rachenska Margarita Karlovna (1913-2005) Anokhin’in karısı Türk Havacılık Derneği’nin Türkkuşu organizasyonunda Şubat 1936 tarihinden 1 Ocak 1940’a kadar paraşüt ve planör sporlarında eğitmen olarak görev yapmıştır. Türkiye’de iken 1937 yılında Sergei isminde bir oğlu doğdu. Sergei şu an seksen altı (86) yaşında ve Moskova’da yaşıyor. Ayrıca yetmiş yedi (77) yaşında bir kızı var. Kızının ismi Natalia, o da Moskova’da abisinin yanında yaşıyor. “
“İyi günler, Sevgili Mustafa Kılıç;
Fotoğraf ve materyaller için teşekkür ederim. Bize çok yardımcı oluyorsunuz. Rus arşivlerinde Anokhin, Rachenska, Romanov ve Garviş hakkındaki materyalleri toplamak için çalışmalara başladık. Türk öğrencilerin Köktebel ve Moskova’da kalış sürelerine ilişkin belgeleri de inceliyoruz. Anokhin’in oğlu Sergei’den alınan fotoğrafları paylaşıyorum”
RUS UZMAN DÜN PARAŞÜTLE DENİZE NASIL ATLADI
“Uzman 33. atlamasını yaptı. Bir arkadaşımıza duygularını anlatıyor;
Dünkü sayımızda bildirdiğimiz paraşütle atlama dün saat on yediye on kala uçak uzmanı Anokhin tarafından yapıldı. Atlama denize yapılacağı için uzmanı denizden almak üzere üç motor hazırlanmıştı. Bu motorlardan birisi Sovyet Konsolosu ve ilbay (Vali) General ve Halk Partisi Başkanı, diğeri gazeteciler ve uçak kurumu işyarları (görevlileri) ile zabıta memurlarına ayrılmıştı. İlbay General bir köyün teftişinde olduğu için yetişememişti.
Birinci motora parti başkanı vekili Doktor Kamuran ve Sovyet Konsolosu bindiler. Saat 16.30’da motorlar Şehir Gazinosu önlerine doğru açılmaya başladı. On binlerce halk da uzmanın paraşütle denize inmesini görebilmek için Cumhuriyet Meydanı, Şehir Gazinosu ve Pasaport’un önünü doldurmuştu. Kalabalıktan nakliye vasıtaları bile güçlükle ilerleyebiliyordu. Saat 17’ye yirmi varken uzmanın bindiği uçak Eşrefpaşa üzerinden göründü ve bütün gözler gökyüzüne dikildi. Herkes uçaktan atlayacak uzmanın paraşüt açışını görmek için dört göz kesilmişti. Uçak 1.000 metre yüksekten uçuyordu. Deniz üzerinde birkaç tur yaptıktan sonra saat 17’ye on varken uzman uçaktan atladı. Tahminen 200 metre alçalınca birinci paraşütü açtı. Tam iki dakika sonra da ikinci paraşütü açarak yavaş yavaş limanın dalga kıranının arkasında, saat 17’ye altı kala denize indi. Paraşütleri bırakarak yüzmeye başladı. Gümrük motoru uzmanı denizden alarak Pasaport’ta sahil sıhhiye merkezinin rıhtımına çıkardı. Orada birçok fotoğraf çekildikten sonra deniz uçaklarına ait motora bindirilerek deniz uçak hangarına götürüldü. Motor açılırken bile halk hala uzmanı alkışlıyordu. Uzman Anokhin uçak hangarında giyindi.
Yanında İzmir Hava Kurumu Başkanı Hamdi Akyürek ve kurum direktörü Şevki Demir ile Sovyet Rusya’nın şehrimiz general konsolosu Trentino ve arkadaşı otomobil ile Pasapot’a kadar gelmiş, orada kendisini alkışlayan halkın arasından halkı selamlayarak geçmiş ve Sovyet Rusya Konsolosluğuna gitmiştir. Konsoloslukta kendisine ikramlarda bulunulmuştur.
ROMANOV MİKHAİL FEDOROVİCH ( 1912 – 1945 )
“ 3 Mayıs 1935 tarihinden 1938 yılı başlarına kadar Türk Havacılık Derneği’nin Türkkuşu organizasyonunda (Türk kartalları) öğretim görevlisi olarak görev yapmıştır. Uçak ve paraşüt eğitmenidir. İki kişilik bir Hurricane savaş uçağıyla kaza geçirdi. Karısı bir Türk kızıydı. Rus ismi Tamara idi. Tamara Rusya’da Türkçe yayın yapan bir radyoda çalıştı.
GARVİCHE SEMYON FEDOROVİCH ( 1910 – 1942 )
“Gavriche Semyon Fedorovich hakkında bir fotoğraf ve belge gönderiyoruz. O bir savaş pilotu olarak 18 Ocak 1942’de Almanların Tver bölgesindeki hava sahalarını bombalaması sırasında düşürülerek öldü. Orada gömüldü.
Saygılarımla, tarihçi Andrey Pochtarev.”
“Romanov’u değiştirdi. 1938 yılı başından 1939 yılı sonuna kadar Türk Havacılık Derneği’nin Türkkuşu organizasyonunda öğretim görevlisi olarak çalıştı. Karısı Claudia idi, iki oğlu oldu. Ukrayna / Kiev’de yaşıyorlardı.
ILCHENKO VİKTOR MİHAYLOVİÇ
“ Sabiha Gökçen ve Türk arkadaşlarının Göktebel’deki öğretmenlerinden biri olan İlchenko Viktor Mihayloviç Dünya rekoru sahibi planör pilotudur. SSCB sporunun onur ustasıdır. Büyük Vatanseverlik Savaşı’nın (1941-1945) katılımcısıdır. 30 yılı aşkın süredir planörcülükte çalışmıştır. İlk rekoru 1935 yılında kazanmıştır. Son rekoru ise 1964 yılındadır. Daha sonraki yıllarda Serpukhov Hava Sporları Klübünde uzun yıllar sporcular yetiştirmiştir.
Saygılarımla, tarihçi Andrey Pochtarev.”
“ Planörcü Osoaviachim Racenska yüksek planör uçuş okulunun pilotudur. Göktebel’de 1930’lu yılların başlarında Göktebel’de Sabiha Gökçen’e de ders vermiştir. Sabiha Gökçen için yerel halktan Tatarca konuşan bir Türkçe tercüman tutmuştur.
Saygılarımla, tarihçi Andrey Pochtarev.”
“İyi günler, sevgili Mustafa Kılıç. Depremle ilgili olarak Türkiye’nin başına gelen üzüntüyü biliyoruz. Çok fazla kurban var. Samimi başsağlığı dileklerimizi kabul edin.
Saygılarımla, tarihçi Andrey Pochtarev.”
Dijital platformda tanıştığım değerli tarihçi, dostum Andrey Pochtarev ile karşılıklı olarak THK Türkkuşu’nda öğretmenlik yapan Rus eğitmenlerle ilgili bilgilerimizi paylaştık. Çalışmalarımız devam ediyor. Umarım Türk ve Rus sportif havacılığı için güzel bilgilere ulaşırız. Dostum Andrey Pochtarev’e ve Sayın Bay Şamil’e en içten saygılarımı sunarım.
Son olarak maalesef iki mesajı da paylaşmadan edemeyeceğim. Gönüllü araştırmalar yapanlara / tarihçilere gereken destek verilmiyor. Bir an önce kurum ve kuruluşlar araştırmacılara kucak açmalılar.
Mustafa KILIÇ
Havacılık Tarihi Araştırmacısı – Yazar
sontayyareci@gmail.com
