AHMETBEY ve F-5A/2000 Anıt Uçak Hikayesi
Orada, çok da uzakta olmayan bir yerde İstanbul’a iki saatlik bir yolda Ahmetbey isimli bir belde var. Kırklareli – Tekirdağ bağlantı noktasında bulunan Kırklareli’nin Lüleburgaz ilçesine bağlı tipik bir Trakya yerleşim merkezi. [1]
Bir tesadüf eseri Ahmetbey Beldesinde bir Anıt F-5 uçağı olduğunu öğrenmiştim. 6 Aralık 2022 tarihinde bir arkadaşım ile birlikte İstanbul’dan Edirne’ye giderken bu Anıt F-5 uçağını görmek istedik ve Ahmetbey’e uğradık. SARAY-VİZE yolu üzerinden gelip Belde’ye girdiğimde, açıkçası uçağın konumunu da tam bilemediğimizden, Ahmetbey’in içinden geçerken durup yaşlı bir sakinine uçağın yerini sorduk.
Sağ olsun, uçağın yerini tarif etti, etmesine de; söylediği son söz çok güzeldi: “Uçağımızı Almayın Ha!”. Kendisine bu konuda teminat verip, gülümseyerek uçağı sadece görmeye geldiğimizi söyleyip gösterdiği istikamete doğru aracımızı sürdük.
Az sonra, Belde’nin güney çıkışında, Tekirdağ’a bağlayan yolun kenarında, bütün güzelliği ile bir F-5A/2000 Freedom Fighter Anıt Uçağı karşımızda idi.
Çocukça bir heyecan içinde, uçağı ve kaidesini, ön tarafındaki bilgi panosunu incelemek üzere araçtan indik.
Bu Anıt F-5/2000 uçağı; Ahmetbey Belde’sinin şehitleri ve Kırklareli ilinin şehit pilotları ile havacılık mesleğine gönül vermiş ve Ahmetbey’den yetişen pilotların anısına dikilmek üzere belediye tarafından 2 ARALIK 2014 tarihinde Hv.K.K.lığı’na yapılan talep neticesinde Belediyeye hibe edilmiş ve buraya getirilerek kaidesine konulmuştur.
70-1405 Kuyruk numaralı F-5A tipi uçak, Amerikan Hava Kuvvetleri tarafından NATO ve müttefik ülkelerin hava kuvvetlerine MAP (Military Aviation Preservation) Askeri Yardım Programı dâhilinde Türkiye’ye hibe edilmiş ve uçak 27 OCAK 1971 tarihinde Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığı 5 nci Ana Jet Üs bünyesinde uçuşa alınmıştır.
1974 Kıbrıs Barış Harekatı esnasında 5 nci Ana Jet Üs Komutanlığı bünyesinde bulunan 151 ve 152 nci F-5 A/B Filoları Türkiye, Ege ve Akdeniz hava sahası üzerinde Önleme Devriye Uçuşları icra etmişlerdir.
5 nci Ana Jet Üs Komutanlığı filolarının F-16 C/D Modernizasyonu kapsamına alındığı 1997 yılında Üs bünyesindeki Anıt Uçağımız dahil tüm F-5 A/B Freedom Fighter uçakları MART 1997’de 3 ncü Ana Jet Üs Komutanlığı 133 ncü Harbe Hazırlık Filo Komutanlığı-KONYA’ya devredilmişlerdir.
1998 yılında ise 3 ncü Ana Jet Üs Komutanlığı bünyesinde bulunan en iyi durumda olan 20 adet F-5A uçağı ile diğer tipteki F-5 uçakları IAI [2] + ELBIT [3] ve 1 nci Hava İkmal Bakım Merkezi Komutanlığı işbirliği ile F-16 C/D uçaklarına geçiş eğitiminde kullanılacak eğitim uçağı olarak modernize edilmişlerdir.
Modernizasyon sonunda ise F-5/2000 olarak adlandırılarak, genç pilot teğmenlerin uçuş eğitimlerinde kullanılmaya devam edilmiştir. [4], [5]
Anıt uçak olarak bulunan 133 ncü Jet Eğitim Filo Komutanlığı’na ait 70-1405 Kuyruk Numaralı F-5A/2000 uçağı ise bu modernizasyon programı içindeki ilk prototip uçaktır.[6]
Yıllar geçmiş ve tarih 10 HAZİRAN 2013’ü gösterdiğinde ise, 3 ncü Ana Jet Üs Komutanlığı bünyesinde bulunan; Türk Hava Kuvvetlerindeki yıllarında başarı ile hizmet eden; birçok genç pilot teğmenin F-16 C/D uçaklarına geçiş eğitimine büyük katkı sağlayan bütün F-5 A/B 2000 uçakları hizmetten çekilerek emekli edildiler.
F-5 A/B 2000 uçakları emekli edilmelerinden sonra çeşitli hava birlik ve kurumlarının yanı sıra Merzifon, Bandırma, Gaziemir, Büyükçekmece ve Ahmetbey belediyeleri ile Selçuk Üniversitesi’nde hem aziz şehitlerimizin anılarını yaşatmak hem de gençlerimizin Türk Havacılığını tanıyarak havacılığa ilgilerini artırmak maksatlı Anı Uçak olarak yine üzerlerine düşen görevi, geçmişlerinin haklı gururu ile yerine getirmektedirler.
Ahmetbey Beldesi Doğumlu Pilotlar:
Anıt Uçağın kaidesi etrafındaki panolardan birinde ise Ahmetbey Beldesi doğumlu sivil ve asker pilotlarımıza dair özet bilgiler vardır. Hakkında bilgi bulabildiğim pilotlarımızdan da bahsetmek isterim.
Erdoğan MENEKŞE, Ahmetbey/KIRKLARELİ doğumlu olup, genel ve sportif havacılığın yanı sıra paraşütçülük ve hava fotoğrafçılığı konusunda da efsane havacı hocalardandır:
“12 Kasım 1947’de Lüleburgaz’ın Ahmetbey Kasabası’nda doğan Erdoğan Menekşe, havacılık ve fotoğrafçılığa 1960’lı yıllarda başladı. 1966 ile 1986 yılları arasında 9 kez Milli Paraşütçü olarak Türkiye’yi temsil etti. Uluslararası yarışmalarda bu alanda dereceleri olan Menekşe, Türkiye’nin ilk bayan paraşüt takımının da çalıştırıcısı. Erdoğan Menekşe’nin 1500’ün üzerinde atlayışı bulunuyor. 18 yaşında pilot olarak uçmaya başladığı yıllarda fotoğraf çekti. 20 bin saatin üzerinde uçuş sahibi Erdoğan Menekşe, 1985 yılında Newyork – Gender – Ankara uçuşu sırasında 3 dünya rekoru kırdı. Rekorları halen kırılmamış olan Menekşe, 1997 yılında yapılan Birinci Dünya Hava Oyunları’nda Reykavik’ten başlayıp İzmir’de sona eren 7 ülkeye inişle yapılan en uzun menzilli sürat yarışında birinci olarak altın madalya kazandı. Havacılık ve hava fotoğrafçılığını halen sürdürüyor.” [7]
KIRKLARELİ HAVA ŞEHİTLERİ :
Şehit Hv.Plt.Tğm. Samet DEMİR (1985-10), 1963 Ahmetbey/KIRKLARELİ doğumlu olup, 23 ARALIK 1986 tarihinde Harbe Hazırlık Eğitim uçuşu esnasında öğretmeni Hv.Plt.Ütğm. Enis KÜÇÜKÖZBAL ile birlikte KONYA/ILGIN’da şehit oldu. [11]
56-3957 numaralı F-100F uçağı ile 3 ncü Ana Jet Üs KONYA’dan kalkışı müteakip çalışma sahasında eğitime başladıkları sırada uçağın motorunun durması nedeniyle iki pilot da kanopi jetison ile atlamışlar, paraşütleri açılmış ancak yere indiklerinde bölgedeki rüzgârın süratli olması ve paraşütlerinden kurtulamamaları nedeniyle yerde sürüklenerek şehit olmuşlardır.
Ebedi Filoya intikal eden pilotlarımızın ruhları şad olsun.
AHMETBEY Beldesi Kara Şehitleri :
SONUÇ
Havacılık konusunda gençlerin ilgisini merakını çekebilmek, farkındalık yaratabilmek için neler yapılabilir, konulu bir arkadaş sohbeti esnasında, Anı Uçaklar konusu geçtiğinde tesadüfen akla gelen bir Anı Uçak bizi AHMETBEY Beldesine kadar götürdü.
Bu güzel beldede bulunan F-5A/2000 tipi Anı Uçağı’nın hikayesini bulmak, anıtta yazılı bilgilerden yola çıkarak gerek hava şehitlerimizi, gerek kara şehitlerimizi yad etmek ve yaşayan pilotlarımızı anmak gerçekten güzel ve etkileyici bir araştırmaya dönüştü.
Eğer yolunuz düşerse, hatta düşmese bile yolunuzu düşürüp bu güzel beldeyi gezmenizi; yıllarca ciddi görevler yapmanın, öğrenciler yetiştirmenin haklı gururu ile emeklilik dönemini önündeki yoldan gelip geçenleri seyrederek yaşayan F-5A/2000 Anı Uçağı’nı ziyaret etmenizi yürekten tavsiye ederim.
[1] Ahmetbey Belediyesi, (https://ahmetbey.bel.tr/index.php?id=3 Erişim Tarihi: 11 Aralık 2022)
[2] IAI – Israel Aerospace Industries (İsrail Havacılık Endüstrisi Firması) (https://www.iai.co.il/ Erişim tarihi: 11 Aralık 2022)
[3] ELBIT – Elbit Systems Savunma Elektronik Şirketi (https://elbitsystems.com/about-us-introduction/ Erişim Tarihi: 11 Aralık 2022)
[4] Norhrop F-5 A/B, (http://tayyareci.com/digerucaklar/turkiye/1951ve2006/f5.asp Erişim Tarihi: 11 Aralık 2022)
[5] Türkiye’nin F-5 A/B Freedon Fighter Serüveni (https://www.savunmasanayist.com/turkiyenin-f-5a-b-freedom-fighter-seruveni/ Erişim Tarihi: 11 Aralık 2022)
[6] Türk Hava Kuvvetleri Uçak Aileleri – F-5 Freedom Fighter, Hv.K.K.lığı Tarihçe Şube Müdürlüğü 35 sayılı Yayını, 2009
[7] ÖZEL Rıza, Türk Havacılığının Güleryüzlü Abisi, Erdoğan MENEKŞE, ( https://www.bagimsizhavacilar.com/turk-havaciliginin-guler-yuzlu-abisi-erdogan-menekse/ Erişim Tarihi: 11 Aralık 2022)
[8] http://www.tayyareci.com/hvsehitleri/cilt2-1948-65/1961-1965/284.htm Erişim Tarihi: 11 Aralık 2022
[9] http://www.tayyareci.com/hvsehitleri/cilt3-1966-98/1966-1969/050.htm Erişim Tarihi: 11 Aralık 2022
[10] http://www.tayyareci.com/hvsehitleri/cilt3-1966-98/1994-yyy/330.htm Erişim Tarihi: 11 Aralık 2022
[11] http://www.tayyareci.com/hvsehitleri/cilt3-1966-98/1986-1993/267.htm Erişim Tarihi: 11 Aralık 2022
[12] https://www.ole-nikolajsen.com/TURKISH%20FORCES%202004/F-100%20fotos.pdf
