Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO), “Küresel Emniyet Gözetim Denetim Programı-Sürekli İzleme Yaklaşımı” (USOAP-CMA) kapsamında yapılan denetimlerin resmi sonuçlarını açıkladı. Sonuçlar, Türkiye’nin havacılık sektöründe 8 farklı alanda yapılan denetimlerde 7 alanda ortalamanın altında kaldığını ortaya koydu.
Türkiye’nin performansı ve iyileştirilmesi gereken alanlar
Denetim sonuçlarına göre Türkiye, özellikle mevzuat ve operasyonlar alanlarında güçlü bir performans sergilerken, kaza araştırmaları ve havalimanları gibi kritik başlıklarda iyileştirilmesi gereken yönlere işaret ediliyor. ICAO’nun raporları, Türkiye’nin havacılık sektöründe özellikle Kaza Araştırmaları ve Hava Seyrüsefer Hizmetleri gibi alanlarda daha fazla çalışılması gerektiğini vurguluyor.
Ortalama altında kalan alanlar
Türkiye’nin düşük puan aldığı 7 alan aşağıda sırlanmıştır:
· Organization (Organizasyon)
· Licensing (Lisanslama)
· Operations (Operasyonlar)
· Airworthiness (Uçuşa Elverişlilik)
· Accident Investigation (Kaza Araştırması)
· Air Navigation Services (Hava Seyrüsefer Hizmetleri)
· Aerodromes (Havaalanları)
Evrensel Emniyet Denetim Programı (USOAP), ICAO’nun Üye Devletleri tarafından emniyet denetim yükümlülüklerinin yerine getirilmesini izlediği bir programdır. USOAP faaliyetlerinin sonuçları, ICAO’nun bir Devletin emniyet denetimi sağlama yeteneğini, Devletin ICAO’nun emniyetle ilgili Standartları ve Önerilen Uygulamaları (SARP’ler) ve ilişkili prosedürleri ve kılavuz materyalinin uygulanmasını sağlayan bir emniyet denetim sisteminin sekiz Kritik Unsurunun (CE) etkili ve tutarlı bir şekilde uygulanıp uygulanmadığının değerlendirilmesine olanak tanımaktadır.
1 Ocak 2024 itibarıyla Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü tarafından (ICAO), 190 üye devletinden 187’inde (yaklaşık %99’da) Evrensel Emniyet Denetim Programı (USOAP) faaliyetleri titizlikle sonuçlandırılmıştır.
USOAP Denetimi;
USOAP denetimi, ICAO’nun bir emniyet denetim sisteminin kritik unsurlarının (CE’ler) etkili bir şekilde uygulanmasını değerlendirdiği ve bir Devletin Sözleşme veya ulusal yönetmeliklerin hükümlerine uyum durumunu ve ICAO Standartları ve Önerilen Uygulamaları (SARP’ler), prosedürleri ve havacılık emniyeti en iyi uygulamalarını doğrulamak için bir Devletin emniyet denetim sisteminin sistematik ve nesnel bir incelemesini gerçekleştirdiği bir faaliyettir.
Denetimler, denetlenecek Devletteki havacılık faaliyetlerinin karmaşıklık düzeyine göre düzenlenir. Denetimlerin zamanlaması, süresi ve denetim ekiplerinin büyüklüğü ve bileşimi, Devlet tarafından ICAO USOAP CMA Çevrimiçi Çerçevesi (OLF) hakkında sunulan bilgilerin incelenmesi yoluyla belirlenir.
USOAP denetimleri neye odaklanır?
USOAP denetimleri, bir Devletin bir emniyet denetim sisteminin sekiz kritik unsurunu (CE) etkili bir şekilde uygulamasına odaklanır. USOAP denetimleri, bir Devletin emniyet gözetim sisteminin etkili uygulama düzeyini değerlendirmek için standart bir araç olarak bir dizi protokol sorusu (PQ) kullanır. PQ’lar sekiz denetim alanında düzenlenmiştir.
Bir Devletin emniyet gözetim sisteminin sekiz CE’si şunlardır:
Programın izlediği bir Üye Devletin havacılık sisteminin sekiz denetim alanı şunlardır:
• Birincil Havacılık Mevzuatı ve Sivil Havacılık Düzenlemeleri (LEG)
• Sivil Havacılık Örgütü (ORG)
• Personel Lisanslama ve Eğitimi (PEL)
• Uçak Operasyonları (OPS)
• Uçak Uçuşa Elverişliliği (AIR)
• Uçak Kaza ve Olay Soruşturması (AIG)
• Hava Seyrüsefer Hizmetleri (ANS)
• Havaalanları ve Yer Yardımcıları (AGA)
ICAO Koordineli Doğrulama Görevi (ICVM) nedir?
ICAO, daha önce belirlenen emniyet eksikliklerinin tatmin edici bir şekilde çözülüp çözülmediğini belirlemek için Üye Devletler tarafından bulguları ele almak için alınan düzeltici eylem planlarının veya hafifletici önlemlerin durumunu değerlendirerek bir ICVM gerçekleştirecektir; bunlara Önemli Emniyet Endişeleri (SSC’ler) dahildir. Basitçe söylemek gerekirse, bir ICVM bir denetim değil, Üye Devletlerin önceki bir denetim sırasında belirlenen emniyet gözetim eksikliklerini çözmede kaydettiği ilerlemeyi doğrulamak için yerinde yapılan bir takip faaliyetidir.
USOAP başka hangi doğrulama faaliyetlerini kullanır?
ICVM gibi bir başka doğrulama faaliyeti biçimi, ICAO’nun daha önce belirlenen emniyet eksikliklerinin, Üye Devletlerin bulguları ele almak için aldıkları düzeltici eylem planlarının veya hafifletici önlemlerin uygulama durumunu değerlendirerek tatmin edici bir şekilde çözülüp çözülmediğini Devlete gitmeden tespit edeceği alan dışı doğrulama faaliyetidir. Alan dışı doğrulama faaliyetleri, yerinde doğrulama gerektirmeyen PQ’larla sınırlıdır. Bunlar çoğunlukla kuruluşla ilişkili PQ’lardır ve uygulama emniyet gözetim sistemiyle ilgili değildir.
Etkili Uygulama (EI) neyi ölçer?
EI, her kritik unsur, her denetim alanı veya genel bir ölçü olarak hesaplanan Devletin emniyet gözetim kapasitesinin bir ölçüsüdür. EI yüzde olarak ifade edilir. Bir Devlet için bir PQ’nun durumundaki herhangi bir değişiklik, Devletin EI’sinin güncellenmesine yol açacaktır.
“Kuruluş” ve “Uygulama” CE’lerle nasıl ilişkilidir?
CE’ler “Kuruluş” CE’leri (CE’ler 1 ila 5) ve “Uygulama” CE’leri (CE’ler 6 ila 8) olarak kategorize edilir. Kuruluş CE’leri, bir Devletin gerekli mevzuat ve örgütler (örneğin, bir sivil havacılık otoritesi (CAA); bir kaza soruşturma otoritesi), bir Genel Müdür atama (veya eşdeğer pozisyon), kalifiye müfettişlik personeli işe alma ve programlar, süreçler, prosedürler ve gerekli rehberlik, formlar ve kontrol listeleri geliştirme gibi kurması veya geliştirmesi gerekenleri temsil eder. Uygulama CE’leri, bir Devletin lisanslar, onaylar, yetkilendirmeler ve sertifikalar süreçlerinin nasıl uygulandığını temsil eder. Ek olarak, Devletin verilen lisansların, sertifikaların ve yetkilendirme sahiplerinin gözetimini gerçekleştirmesi ve belirlenen emniyet eksikliklerinin ve sorunlarının tatmin edici bir şekilde ele alınmasını ve kapatılmasını sağlaması gerekir.
MIR nedir?
Zorunlu bilgi talebi (MIR), USOAP tarafından bir Devletin havacılık sisteminin emniyet denetimini gerçekleştirme kabiliyetine ilişkin bilgi veya belge talep etmek için kullanılan bir araçtır. Bir Devlet, ICAO ve Devlet tarafından imzalanan USOAP CMA Mutabakat Muhtırası’na dayanarak bir MIR’e yanıt vermekle yükümlüdür. Bir Devlet, bir MIR’e eksiksiz, açık ve ilgili bilgilerle yanıt vermezse veya bir Devlet, bir MIR’e belirtilen zaman dilimi içinde yanıt vermezse, ICAO, geçerli olması halinde bir bulgu veya Önemli Emniyet Endişesi (SSC) oluşturabilir.
Önemli Emniyet Endişesi (SSC) nedir?
Bir SSC, Devletin bir yetki veya onay sahibine, Sözleşmenin Eklerinde belirtilen Devlet ve Standartlar tarafından belirlenen asgari gereklilikler karşılanmasa bile, kendisine bağlı ayrıcalıkları kullanmasına izin vermesi durumunda ortaya çıkar ve bu durum uluslararası sivil havacılık için acil bir emniyet riski oluşturur.
Bir denetim, bir ICVM veya bir MIR sırasında, ICAO, denetlenen Devletin kendi yargı yetkisi altındaki havayollarını (hava operatörleri); havaalanlarını; uçaklarını, ve/veya hava seyrüsefer hizmetleri sağlayıcısını uygun şekilde denetleme yeteneği açısından bir ‘Önemli Emniyet Endişesi’ (SSC) olarak adlandırılan şeyi belirleyebilir. Bu, mutlaka belirli bir emniyet eksikliğini göstermez, bunun yerine Devletin tüm geçerli ICAO Standartlarının etkili bir şekilde uygulanmasını sağlamak için yeterli emniyet denetimi sağlamadığını gösterir. ICAO bulgularının tüm teknik ayrıntıları, düzeltmeyi yönlendirmek için Devletin Sivil Havacılık Otoritesine ve ayrıca emniyeti sağlamak için gerekli gördükleri tüm eylemleri kolaylaştırmak için tüm ICAO Üye Devletlerine sunulur. Denetlenen Devlet ayrıca, emniyet endişesinin düzeltilmesiyle ilgili ilerlemeyi ICAO’ya düzenli olarak raporlamayı taahhüt eder.
ICAO bir denetim sırasında Önemli Emniyet Endişesini (SSC) tespit ederse, bu o ülkeye uçmanın emniyetsiz olduğu anlamına mı gelir, yoksa o Devletten bir havayoluyla uçmanın mı emniyetsiz olduğunu gösterir?
Yukarıda belirtildiği gibi, Önemli Emniyet Endişesinin tespit edilmesi, belirli bir emniyet eksikliğini göstermez, bunun yerine Devletin tüm geçerli ICAO Standartlarının etkili bir şekilde uygulanmasını sağlamak için yeterli denetimi sağlamadığını gösterir. ICAO’nun havacılık sektörünü veya havacılık hizmet sağlayıcılarını doğrudan denetlemediğini vurgulamak önemlidir. ICAO denetimleri, sivil havacılıktan sorumlu belirlenmiş Devlet otoritesinin emniyet denetimi kapasitesine odaklanır. Devletin havacılık sisteminin çeşitli bileşenlerinin (yani havayolları, havaalanları, uçaklar veya hava seyrüsefer hizmet sağlayıcıları) emniyeti hakkında daha spesifik bilgiler için, kamuoyu ulusal veya bölgesel yetkililer tarafından yayınlanmış olabilecek geçerli seyahat uyarılarına başvurmalıdır.
ICAO’nun “Küresel Emniyet Gözetim Denetim Programı-Sürekli İzleme Yaklaşımı” kapsamındaki denetimde Türk Sivil Havacılığına ait değerlendirme karşısında SHGM’nin alacağı inisiyatif ve açıklama beklenmektedir.Yukarıda anlatılan esaslar çerçevesinde ülkeler gerekli denetim sistemini çalıştıramamaları ve bu durumun ICAO denetiminde tespiti halinde bulguların ciddiyetine göre ciddi yaptırımlar uygulanabilir.
Dolayısıyla denetim sonuçlarının ardından, Türkiye’de havacılık sektörünün düzenleyici otoritesi olan Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünün (SHGM), bu alanlarda iyileştirmeler yapmak üzere bir dizi önlem alması beklenmektedir.
Emniyetli Uçuşlar Dileriz
Eyup Turşucu
Kaptan Pilot (E)
Kaza Araştırma Uzmanı
KISALTMALAR
ICAO Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı
USOAP-CMA Küresel Emniyet Gözetim Denetim Programı-Sürekli İzleme Yaklaşımı
SARP Standartları ve Önerilen Uygulamalar
CE Kritik Unsur
OLF Çevrimiçi Çerçevesi
